Χωρικός και αναπτυξιακός σχεδιασμός στην Ελλάδα: ζητήματα σύμπλεξης
DOI:
https://doi.org/10.26253/heal.uth.ojs.aei.2020.42Λέξεις-κλειδιά:
Χωρικός σχεδιασμός, Αναπτυξιακός σχεδιασμός, Σύμπλεξη, Ελλάδα, Χωρική ανάπτυξη, ΠεριβάλλονΠερίληψη
Κοινή διαπίστωση αποτελεί η, διαχρονικά, μη επαρκής σύμπλεξη η οποία διέπει το ρόλο και τη σχέση των πολιτικών του Χωρικού και του Αναπτυξιακού Σχεδιασμού στην Ελλάδα. Τούτο διότι τα συστήματα του Χωρικού και του Αναπτυξιακού Σχεδιασμού, τα οποία στο εσωτερικό τους καθορίζονται από κατακόρυφα ιεραρχικές, δεσμευτικές, σχέσεις, δεν παρουσιάζουν τις απαραίτητες συνέργειες και συνδέσεις. Η απουσία επαρκούς σύμπλεξης είναι αυτή η οποία, εν τέλει, επιφέρει επιπτώσεις στη χωρική ανάπτυξη και στο περιβάλλον. Ο διττός στόχος του άρθρου είναι αφενός η ανάδειξη της αναγκαιότητας διαμόρφωσης συνεργειών μεταξύ του Χωρικού και του Αναπτυξιακού Σχεδιασμού στην Ελλάδα και αφετέρου η αναζήτηση κατάλληλων εργαλείων και δράσεων προς αυτή την κατεύθυνση.
Λήψεις
Αναφορές
Ελληνόγλωσση
Αγγελίδης, Μ. (2000) Χωροταξικός σχεδιασμός και βιώσιμη ανάπτυξη. Αθήνα: Συμμετρία. Ανδρικοπούλου, Ε. (1995) Οι περιφέρειες στην Ευρωπαϊκή Ένωση, Αθήνα: Θεμέλιο.
Αραβαντινός, Α. (2007) Πολεοδομικός σχεδιασμός για την βιώσιμη ανάπτυξη του αστικού χώρου, Αθήνα: Συμμετρία.
Αρτελάρης, Π. και Καλλιώρας, Δ. (2018) «Το πλαίσιο άσκησης και η αποτελεσματικότητα της περιφερειακής πολιτικής στην Ευρωπαϊκή Ένωση υπό συνθήκες οικονομικής κρίσης». Γεωγραφίες, 32, σσ. 99-109.
Αρτελάρης, Π., Καλλιώρας, Δ. και Πετράκος, Γ. (2011) «Εισοδηματικές ανισότητες μεταξύ των ελληνικών νομών, 1995-2005: Διερεύνηση της ύπαρξης σύγκλισης κατά ομάδες». Αειχώρος, 15, σσ. 42-67.
Ασπρογέρακας, Ε. (2016α) «Προσεγγίσεις ολοκληρωμένων αστικών παρεμβάσεων στην Ελλάδα: Εργαλεία και στοιχεία διακυβέρνησης». Αειχώρος, 26, σσ. 4-36.
Ασπρογέρακας, Ε. (2016β) «Η αναπτυξιακή διάσταση της χωροταξίας: Προοπτικές και προϋποθέσεις εφαρμογής του νέου Ρυθμιστικού Σχεδίου Αττικής». Στο 14ο Τακτικό Επιστημονικό Συνέδριο ERSA-GR (Αθήνα, 24-25 Ιουνίου): Πρακτικά συνεδρίου, Αθήνα: ΤΟΠΑ, Πάντειο Πανεπιστήμιο.
Ασπρογέρακας, Ε. και Ζαχαρή, Β. (2012) «Αναζήτηση χωρικής πολιτικής για την ΕΕ και η προοπτική ολοκληρωμένων προσεγγίσεων σχεδιασμού στην Ελλάδα», Κείμενα Περιφερειακής Επιστήμης, 3(1), σσ. 87-105.
Ασπρογέρακας, Ε. και Λάζογλου, Μ. (2018) «Τα θαλάσσια χωροταξικά σχέδια ως εργαλεία του ελληνικού συστήματος χωρικού σχεδιασμού». Στο 5ο ΠανελλήνιοΣυνέδριο Πολεοδομίας, Χωροταξίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης (Βόλος, 27-30 Σεπτεμβρίου): Πρακτικά συνεδρίου, Βόλος: ΤΜΧΠΠΑ, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας.
Βασενχόβεν, Λ. (2002) «Η δημοκρατικότητα του σχεδιασμού του χώρου και η αμφισβήτηση του «ορθολογικού» μοντέλου». Αειχώρος, 1(1), σσ. 30-50.
Βασενχόβεν, Λ. (2004) Θεωρία του σχεδιασμού του χώρου. Σημειώσεις μαθήματος. Αθήνα: ΕΜΠ.
Βασενχόβεν, Λ. (2018) ΕΛΛΗΝΙΚΟΝ... πάθος: Η ανάπτυξη του πρώην αεροδρομίου Ελληνικού. Αθήνα: Σάκκουλας.
Βασενχόβεν, Λ. και Γεωργουλής, Δ. (1997) Χωροταξία: Θεωρία και εφαρμογές. Διδακτικό εγχειρίδιο. Αθήνα: ΕΜΠ.
Βασενχόβεν, Λ., Σαπουντζάκη, Κ., Ασπρογέρακας, Ε., Γιαννίρης, Η. και Παγώνης, Θ. (2010) Χωρική διακυβέρνηση: Θεωρία, ευρωπαϊκή εμπειρία και η περίπτωση της Ελλάδας. Αθήνα: Κριτική.
Γετίμης, Π. (2000) «Περιφερειακή πολιτική και ανισότητες». Οικονομικός Ταχυδρόμος, 2538, σσ. 34-36.
Γιαννακούρου, Γ. (2008) Η χωροταξία στην Ευρωπαϊκή Ένωση: Εθνικές πολιτικές και ευρωπαϊκή διακυβέρνηση. Αθήνα: Παπαζήσης.
Γιαουτζή, Μ. και Στρατηγέα, Α. (2011) Χωροταξικός σχεδιασμός. Αθήνα: Κριτική.
Θεοδωροπούλου, Μ. (2017) «Θέση, αντίληψη και χρήση της αξιολόγησης στο πλαίσιο των αναπτυξιακών παρεμβάσεων στην Ελλάδα (Συνέντευξη)». Επιθεώρηση Ελληνικής Εταιρείας Αξιολόγησης, 1, σσ. 56-60.
Ιωάννου, Δ. (2017) «Η εφαρμογή της θεωρίας της αλλαγής στην αξιολόγηση δημόσιων πολιτικών και αναπτυξιακών προγραμμάτων». Επιθεώρηση Ελληνικής Εταιρείας Αξιολόγησης, 1, σσ. 28-34.
Καλογήρου, Ν., Καραγιάννη, Σ. και Λαμπριανίδης, Λ. (1989) «Οι επιπτώσεις των κινήτρων στην περιφερειακή ανάπτυξη της ελληνικής βιομηχανίας». Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών, 73(73), σσ. 39-77.
Καμχής, Μ. (2007) Η ενοποίηση του ευρωπαϊκού χώρου: Ένα σχεδιαστικό εγχείρημα μεγάλης κλίμακας. Αθήνα: Κριτική.
Καυκαλάς, Γ. (2004) «Το επιστημονικό πεδίο της χωρικής ανάπτυξης: Εξελίξεις και βασικές συνιστώσες». Στο Καυκαλάς, Γ. (επιμ.) Ζητήματα χωρικής ανάπτυξης. Αθήνα: Κριτική, σσ. 15-38.
Κόνσολας, Ν. (1997) Σύγχρονη περιφερειακή οικονομική πολιτική. Αθήνα: Παπαζήσης. Κυβέλου, Σ. (2010) Από τη χωροταξία στη χωροδιαχείριση. Αθήνα: Κριτική.
Μέλισσας, Δ. (2010) Οι χρήσεις γης, το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο και η Ζώνη Οικιστικού Ελέγχου. Αθήνα: Σάκκουλας.
Μέλισσας, Δ. (2019) Το Τοπικό Χωρικό Σχέδιο και το Ειδικό Χωρικό Σχέδιο. Αθήνα: Σάκκουλας.
Μεταξάς, Θ. και Λαλένης, Κ. (2006) «Ο στρατηγικός σχεδιασμός ως τύπος σχεδιασμού και ως εργαλείο αποτελεσματικής αστικής διαχείρισης». Αειχώρος, 5(1), σσ. 4-37.
Μιχαηλίδης, Γ. (2012) Σχεδιασμός και αξιολόγηση στην ανάπτυξη και στην κρίση.Θεσσαλονίκη: Βάνιας.
Μούσης, Ν. (2018) Ευρωπαϊκή Ένωση: Δίκαιο, οικονομία, πολιτική. Αθήνα: Παπαζήσης.
Οικονόμου, Δ. (2000) «Σύστημα χωρικού σχεδιασμού: Η ελληνική πραγματικότητα και η διεθνής εμπειρία». Επιθεώρηση Κοινωνικών Ερευνών, 101-102, σσ. 3-57.
Οικονόμου, Δ. (2009) Χωροταξική πολιτική. Σημειώσεις μαθήματος. Βόλος: Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας.
Παναγιωτάτου, Ε. (1983) Θέματα ανάπτυξης του χώρου. Αθήνα: ΕΜΠ.
Παπαδασκαλόπουλος, Α. και Χριστοφάκης, Μ. (2016) Περιφερειακός προγραμματισμός και αναπτυξιακός σχεδιασμός. Αθήνα:Παπαζήσης.
Παπαδούλης, Α. (2003) «Η διαχείριση αναπτυξιακών πόρων σε φθίνουσες βιομηχανικές περιοχές». Αειχώρος, 2(2), σσ. 140-158.
Παπαδούλης, Α., Πετράκος, Γ. και Ψυχάρης, Γ. (2004) «Πολιτικές επενδυτικών κινήτρων και περιφερειακή ανάπτυξη: Επισκόπηση και πρώτη αξιολόγηση». Επιθεώρηση Οικονομικών Επιστημών, 5, σσ. 5-40.
Πετράκος, Γ. και Ψυχάρης, Γ. (2016) Περιφερειακή ανάπτυξη στην Ελλάδα. Αθήνα: Κριτική.
ΤΕΕ (2009) Το πρόβλημα του Ασωπού ποταμού: Προτάσεις αντιμετώπισής του. Αθήνα: ΤΕΕ.
Χριστοφορίδου, Ε.Π., Kales, S.N., Χατζησταύρου, Κ., Στολτίδη, Μ. και Λινού, Α. (2011) «Η περιοχή των Οινοφύτων και η ρύπανση των πηγών πόσιμου νερού από βαρέα μέταλλα». Ιατρική, 100(5-6), σσ. 281-287.
Ξενόγλωσση
Allmendinger, P. και Haughton, G. (2009) “Soft spaces, fuzzy boundaries and metagovernance: The new spatial planning in the Thames Gateway”. Environment and Planning A, 41, pp. 617-633.
Allmendinger, P. και Tewdwr-Jones, M. (2006) “Territory, identity and spatial planning”. Στο Tewdwr-Jones, M. και Allmendinger, P. (επιμ.) (2006) Territory, identity and spatial planning: Spatial governance in a fragmented nation. London: Routledge, pp. 3-21.
Asprogerakas, E. (2020) “Strategies of integrated interventions in Greece: Tools and governance schemes”. Planning Practice & Research, DOI: 10.1080/02697459.20 20.1794664.
Asprogerakas, E., Lazoglou, M. & Manetos, P. (2020) "Assessing land–sea interactions in the framework of maritime spatial planning: Lessons from an ecosystem approach". Euro-Mediterranean Journal for Environmental Integration, 5(18), https://doi. org/10.1007/s41207-020-00154-2.
Asprogerakas, Ε. & Zachari, V. (2019) "The EU territorial cohesion discourse and the spatial planning system in Greece". European Planning Studies, 28(3), pp. 583-603. Avdikos, V. και Chardas, A. (2016) “European Union Cohesion Policy post 2014: More (place-based and conditional) growth – Less redistribution and cohesion”.Territory, Politics, Governance, 4(1), pp. 97-117.
Bachtler, J. (2010) “Place-based policy and regional development in Europe”. Horizons, 10(44), pp. 54-58.
Barca, F. (2009) An agenda for a reformed cohesion policy: A place-based approach to meeting European Union challenges and expectations. Brussels: European Commission.
Barca, F., McCann, P. και Rodriguez-Pose, A. (2012) “The case for regional development intervention: Place-based versus place-neutral approaches”. Journal of Regional Science, 52(1), pp. 134-152.
Begg I. (2010) “Cohesion or confusion: A policy searching for objectives”. Journal of European Integration, 32(1), pp. 77-96.
Boddy, M. και Parkinson, M. (2004) City matters: Competitiveness, cohesion and urban governance. Bristol: Policy Press.
Boudeville, R.J. (1972) Amenagement du territoire et polarisation. Paris: M. Th. Genin, Librairies Techniques.
Camagni, R. και Capello, R. (2015) “Rationale and design of EU cohesion policies in a period of crisis”. Regional Science Policy and Practice, 7(1), pp. 25-47.
CEC – Commission of the European Communities (1997) The EU Compendium of spatial planning and policies. Luxembourg: Office for Official Publications of the European Communities.
Cotella, G. και Stead, D. (2011) “Spatial planning and the influence of domestic actors: Some conclusions”, DISP - The Planning Review, 3(186), pp. 77-84.
Delors, J. (2012) “Reflections on cohesion policy”. Panorama Inforegio, 43, pp. 4-7.
Dühr, S., Stead, D. και Zonneveld, W. (2007) “The Europeanization of spatial planning through territorial cooperation”. Planning Practice and Research, 22(3), pp. 291-307.
Faludi, A. και Waterhout, B. (2002) The making of the European spatial development perspective: No masterplan. London: Routledge.
Farole, T., Rodriguez-Pose, A. και Storper, M. (2011) “Cohesion policy in the European Union: Growth, geography, institutions”. Journal of Common Market Studies, 49(51), pp. 1089-1111.
Garcilazo, J.E., Oliveira Martins, J. και Tompson, W. (2010) Why policies may need to be place-based in order to be people-centered. Paris: OECD.
Geppert, A. (2014) “France, drifting away from the “regional economic” approach”. Στο Reimer, M., Getimis, P. and Blotevogel, H. (eds) Spatial planning systems and practices in Europe: A comparative perspective on continuity and changes. London: Routledge.
Hübner, D. (2008) “EU cohesion policy 1988-2008: Investing in Europe’s future”.
Panorama Inforegio, 26, pp. 2-5.
Karanika, M. και Kallioras, D. (2018) “EU spatiality under question: Territorial cohesion in danger”. Territories, 1(1), pp. 60-72.
McCann, P. (2015) The regional and urban policy of the European Union: Cohesion, results-orientation and smart specialization. Cheltenham: Edward Elgar.
McCann, P. και Ortega-Argilés, R. (2013) “Redesigning and reforming European regional policy: The reasons, the logic and the outcomes”. International Regional Science Review, 36(3), pp. 424-445.
McCann, P. και Ortega-Argilés, R. (2016) “Smart specialization: Insights from the EU experience and implications for other economies”. Investigaciones Regionales, 36, pp. 279-293.
Nosek, Š. (2017) “Territorial cohesion storylines in 2014–2020 Cohesion Policy”. European Planning Studies, 25(12), pp. 2157-2174.
NTUA (2006) Identification of policy packages with a high degree of synergy. Working Document – 02.05.06, ESPON Project 2.3.2.
Parker, G. και Doak, J. (2012) Key concepts in planning. London: Sage.
Serraos, K., Asprogerakas, E. και Ioannou, B. (2009) “Planning culture and the interference of major events: The recent experience of Athens”. Στο Knieling, J. και Othengrafen,F. (επιμ.) (2009) Planning cultures in Europe: Decoding cultural phenomena in urban and regional planning. Aldershot: Ashgate, pp. 203-218.
World Commission on Environment and Development (1987) Our common future.Oxford: Oxford University Press.
