Τα έργα υποδομών στην Ελλάδα και η παρουσία των μεγάλων έργων μεταφορικών υποδομών: μεταβαλλόμενα υποδείγματα και προτεραιότητες

Résumé

Το άρθρο εξετάζει την ιστορία της ανάπτυξης των υποδομών στην Ελλάδα με ειδική αναφορά στις μεταφορές και στα μεγάλα έργα υποδομών μεταφορών. Ξεκινά από τα τέλη του 19ου αιώνα και εκτείνεται μέχρι σήμερα προσπαθώντας να ανιχνεύσει τις μεγάλες πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές προκλήσεις που ιστορικά επηρέασαν τη διαμόρφωση των Μεγάλων Έργων Μεταφορικών Υποδομών (ΜΕΜΥ) στη χώρα. Προτείνουμε μια περιοδοποίηση της ανάπτυξης των υποδομών στην χώρα, λαμβάνοντας υπ’ όψη τις σημαντικές κοινωνικο-πολιτικές αλλαγές και μεταβολές στις προτεραιότητες της χώρας, όπως αντανακλώνται και από το μετασχηματισμό του καθεστώτος συσσώρευσης. Παρουσιάζουμε κριτικά ανά περίοδο τους κύριους παράγοντες και τον τρόπο που έχουν επιδράσει στον σχεδιασμό, την χρηματοδότηση και την δημιουργία των υποδομών, και κατά συνέπεια των ΜΕΜΥ.

Η έμφαση δίνεται στις περιόδους μετά τα τέλη της δεκαετίας του ’80, τις οποίες θεωρούμε ως τις πλέον πληροφοριοδοτούσες για την διαμόρφωση του σημερινού πλαισίου για τον σχεδιασμό, χρηματοδότηση και υλοποίηση των ΜΕΜΥ. Το άρθρο καταλήγει με τις σκέψεις μας για τα σημερινά δύσκολα διλήμματα και ερωτήματα σχετικά με τα ΜΕΜΥ που βρίσκονται στις φάσεις του σχεδιασμού και της κατασκευής, δεδομένης της σχετικής σοβαρότητας ευρύτερων προκλήσεων όπως η ιδιωτικοποίηση, η οικονομική παγκοσμιοποίηση, η περιβαλλοντική προστασία και η οικονομική και θεσμική βιωσιμότητα του κράτους.