Οι πλατείες της Αθήνας: μια διαδρομή προκλήσεων και ανατροπών
DOI:
https://doi.org/10.26253/heal.uth.ojs.aei.2020.47Λέξεις-κλειδιά:
Αθήνα, Ιστορία, Πλατείες, Πολεοδομικός και Αστικός ΣχεδιασμόςΠερίληψη
Οι πλατείες της Αθήνας έχουν περάσει μια πολύ ιδιαίτερη διαδρομή, παράλληλη με την επίσης πολύ ιδιαίτερη ιστορία της πόλης. Το κείμενο επιχειρεί να διατρέξει χρονικά τον σχεδιασμό των πλατειών της ελληνικής πρωτεύουσας και να τοποθετηθεί απέναντι στα προβλήματα του ίδιου του σχεδιασμού της πόλης που τμήμα του είναι οι πλατείες, με ό,τι αυτές σήμερα θα μπορούσαν να σημαίνουν. Στο ιστορικό του μέρος, το κείμενο εκκινεί με την εννοιολογική αρχή της συμβολικής δόμησης και έκφρασης του νέου ρόλου της πόλης και αντλεί κυρίως από τα μνημειώδη και πολυσχιδή έργα σημαντικών συγγραφέων όπως ο Κ.Μπίρης. Όμως, επιχειρεί και συνθέτει πληροφορίες διάχυτες στο έργο τους για τις πλατείες της νεωτερικής και μετα-νεωτερικής Αθήνας, δημιουργώντας ένα αφήγημα μιας εξέλιξης με πολλές παλινωδίες και με λιγότερη πρόοδο αναλογικά με τη σημασία του και την κλίμακα της πόλης. Στο πλέον σύγχρονο μέρος, το κείμενο επιστρατεύοντας κυρίως την προσωπική εμπειρία και κριτική διάθεση των συγγραφέων του περνά στην εποχή των αρχιτεκτονικών διαγωνισμών και στην εποχή της επιστράτευσης του πράσινου, ως έκφραση της εποχής της αειφορικής αναζήτησης. Την ίδια στιγμή το κείμενο κρατά μια σκεπτικιστική στάση σχετικά με το διαχρονικό μετασχηματισμό των πλατειών σε σχέση με την εννοιολογική αυθεντικότητά τους.
Λήψεις
Αναφορές
Ελληνόγλωσση
Ανανιάδου-Τζημοπούλου, Μ. και Καραδήμα-Γερολύμπου, Α. (2009) Πλατείες της Ευρώπης/ Πλατείες για την Ευρώπη. Θεσσαλονίκη: Ζήτης [ΑΠΘ και Μουσείο Μπενάκη].
Ηρόδοτος Ιστορίαι. Στο Wilson N.G. (2015) (ed.) Herodoti Historiae (2 vols.). Oxford: Oxford University Press.
Johannes, H. και Μπίρης, Κ. (1939, εκδ. 2009) Αι Αθήναι του Κλασσικισμού. Αθήνα: Μέλισσα.
Θεοδωρίδου-Σωτηρίου, Λ. (2014) «Ο Ιωάννης Ισιγόνης και τα Κτίρια της Εθνικής Τράπεζας του Μεσοπολέμου». 2ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ιστορίας Δομικών Κατασκευών. Ξάνθη, 5-7 Δεκεμβρίου.
Ιωάννου, Γ. (2001) Η Αθήνα μέσα από καρτ ποστάλ του παρελθόντος. Αθήνα: Ι.Σιδέρης.
Καμπερίδης, Λ. (2010) Με Εντάφεια Κτερίσματα. Αθήνα: Δόμος.
Καραδήμου-Γερολύμπου, Α. και Βιτοπούλου, Α. (2005) «Πολεοδομική Οργάνωση κατά Ζώνες: απόπειρες συνολικής αναδιάρθρωσης της νεοελληνικής πόλης στον μεσοπόλεμο». Πρακτικά Συνεδρίου Ελευθέριος Βενιζέλος και Ελληνική Πόλη: Πολεοδομικές πολιτικές και κοινωνικοπολιτικές ανακατατάξεις. Αθήνα: Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Βενιζέλος», ΤΕΕ, ΕΜΠ.
Καρύδης, Δ. (1981) «Πολεοδομικά των Αθηνών (και) της Τουρκοκρατίας». Διδακτορική Διατριβή, ΕΜΠ. Αθήνα.
Λάββας, Γ. (2002) Επίτομη Ιστορία της Αρχιτεκτονικής με έμφαση στον 19ο και 20ο αιώνα. Θεσσαλονίκη: University Studio Press.
Λαγόπουλος, Α.-Φ. (2012) Ο Συμβολισμός του Χώρου της Αρχαίας Ελλάδος. Αθήνα: Ακαδημία Αθηνών/ Δημοσιεύματα του Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Κοινωνίας (αρ. 16).
Μάρτος, Δ. (2005) «Αθήνα, Πρωτεύουσα Του Νέου Ελληνικού Κράτους. Πολιτική, Ιδεολογία και Χώρος». Διδακτορική Διατριβή. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
Μπίρης, Κ. (1966, εκδ.1999) Αι Αθήναι. Αθήνα: Μέλισσα.
Μπίρης, Μ. (1987, εκδ. 2003) Αθηναϊκή Αρχιτεκτονική 1875-1925. Αθήνα: Μέλισσα.
Οικονόμου, Δ., Δέφνερ, Α., Σκάγιαννης, Π. (2014) «Η εκπόνηση του ΣΟΑΠ για το Κέντρο της Αθήνας: Μια σύγχρονη πρόκληση για την ανάπτυξη της πόλης». Αστική και Περιφερειακή Ανάπτυξη: σύγχρονες προκλήσεις. 12o Επιστημονικό Συνέδριο. Ελληνικού Τμήματος της Ευρωπαϊκής και Διεθνούς Εταιρείας Περιφερειακής Επιστήμης (RSAI, ERSA), 27-28 Ιουνίου.
Οργανισμός Ρυθμιστικού Σχεδίου Αθήνας (ΟΡΣΑ) (2012) «Σχέδιο Νόμου. Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας/Αττικής (ΡΣΑ) 2021». Αθήνα (Ιανουάριος).
Παπαγεωργίου-Βενετάς, Α. (2001) Αθήνα: ένα όραμα του κλασικισμού. Αθήνα: ΚΑΠΟΝ.
Σαρηγιάννης, Γ. (2000) Αθήνα 1830-2000: εξέλιξη – πολεοδομία - μεταφορές. Αθήνα: Συμμετρία.
Σκάγιαννης, Π. (2013) «Παρατηρήσεις Σχετικά με την Πρόταση για την ‘Πεζοδρόμηση της Πανεπιστημίου’». Μέρος του Αφιερώματος «RETHINK Πανεπιστημίου: ο αντίλογος». Αειχώρος, τομ.18, σελ. 58-205.
Τραυλός, Ι. (1993) Πολεοδομική Εξέλιξις των Αθηνών. Αθήνα: ΚΑΠΟΝ.
Τζιρτζιλάκη, Ε. (1992) «Η Τρίτη πλατεία. Διαγωνισμός για την διαμόρφωση του Κεραμεικού». Τεύχος. Διεθνές περιοδικό αρχιτεκτονικής, τέχνης και σχεδιασμού, τομ. 8. Αθήνα, σελ. 45-54.
Φιλιππίδης, Δ. (1984) Νεοελληνική Αρχιτεκτονική. Αρχιτεκτονική θεωρία και πράξη (1830-1980) σαν αντανάκλαση των ιδεολογικών επιλογών της νεοελληνικής κουλτούρας. Αθήνα: Μέλισσα.
Ξενόγλωσση
Ananiadou-Tzimopoulou, M. and Yerolympos, A. (2007) “Squares in Greece”. Στο Miotto, L. (επιμ.) The Square, a European Heritage- a topical survey in five countries (Spain, France, Greece, Italy, Poland). Παρίσι: Fondation Maison des Sciences de l’ Homme, σελ. 97-115.
Dioxiadis, C. (1964) “The Ancient Greek City and the City of the Present”. Ekistics, vol. 18, no. 108, pp. 346-364. Στο Kyrtsis, A.-A. (2006) (επιμ.) Constantinos A. Doxiadis Texts, Design Drawings, Settlements. Αθήνα: Ikaros, σελ. 190-203.
Dioxiadis, C. (1972) “The Discovery of the Ancient Greek System of Architectural Spacing”. Architectural Space in Ancient Greece. MIT Press, Cambridge MA, pp. 1-24. Στο Kyrtsis, A.-A. (2006) (επιμ.) Constantinos A. Doxiadis Texts, Design Drawings, Settlements. Αθήνα: Ikaros, σελ. 204-223.
Wycherley, R.E. (1969) How the Greeks Built Cities. New York: Anchor Books.
