Ο χωρικός σχεδιασμός και οι συναφείς απόπειρες θεσμικών μεταρρυθμίσεων στην Ελλάδα την εποχή της οικονομικής κρίσης: αξιολόγηση αναγκαιότητας και αποτελεσμάτων
DOI:
https://doi.org/10.26253/heal.uth.ojs.aei.2020.43Λέξεις-κλειδιά:
Οικονομική κρίση, Ειδικά χωρικά σχέδια, Ευελιξία στον χωρικό σχεδιασμόΠερίληψη
Η οικονομική κρίση στην Ελλάδα οδήγησε στην ανάγκη για μεταρρυθμίσεις με κύριο στόχο την προαγωγή της ανάπτυξης. Μια σημαντική μεταρρύθμιση ήταν αυτή στο χωρικό σχεδιασμό, η οποία τέθηκε σε ισχύ με τον ν.4447/16, σε αντικατάσταση του ν.4269/14, που δεν εφαρμόσθηκε. Βασικές της επιδιώξεις ήταν η ενοποίηση του χωροταξικού με τον πολεοδομικό σχεδιασμό σε ένα ενιαίο θεσμικό πλαίσιο, η επιτάχυνση των διαδικασιών του σχεδιασμού και η απλούστευση της διαδικασίας του με τη μείωση των σχετικών επιπέδων. Νέο στοιχείο της ήταν η δημιουργία μιας νέας κατηγορίας σχεδίων, των Ειδικών Χωρικών Σχεδίων (ΕΧΣ), στο τρίτο ιεραρχικά χωρικό επίπεδο, στο οποίο επίσης τοποθετούνται τα Τοπικά Χωρικά Σχέδια (ΤΧΣ), μικρότερης όμως κλίμακας αυτών και με επίκεντρο τις στρατηγικές επενδύσεις. Σκοπός του άρθρου είναι να εξετάσει τις τελευταίες εξελίξεις στο χωρικό σχεδιασμό στην Ελλάδα, με σύντομη αναφορά στο προηγούμενο θεσμικό πλαίσιο, επιδιώκοντας την αξιολόγηση της νέας χωρικής μεταρρύθμισης ως προς την αποτελεσματικότητά της στη βελτίωση και ολοκλήρωση του χωρικού σχεδιασμού σε όλα τα επίπεδα και τη συνεισφορά της στην αντιμετώπιση της τρέχουσας οικονομικής κρίσης.
Λήψεις
Αναφορές
Ελληνόγλωσση
Αραβαντινός, Α. (1997) Πολεοδομικός σχεδιασμός: Για μια βιώσιμη ανάπτυξη του αστικού χώρου. Αθήνα: Συμμετρία.
Βεζυριαννίδου, Σ. (2015α) «Ρυθμιστικός χωρικός σχεδιασμός σε τοπικό επίπεδο στην Ελλάδα: Αξιολόγηση της πολιτικής και της υλοποίησής του, μέσα από το εργαλείο των ΓΠΣ/ΣΧΟΟΑΠ του Ν.2508/97». Στο 4ο Πανελλήνιο Συνέδριο Πολεοδομίας, Χωροταξίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης. Βόλος, 24-27/9/2015.
Βεζυριαννίδου, Σ. (2015 β) «Ο τοπικός χωρικός σχεδιασμός στην Ελλάδα μέσα από την εμπειρία των Γενικών Πολεοδομικών Σχεδίων (ΓΠΣ/ΣΧΟΟΑΠ) του Ν.2508/97». Στο 13ο συνέδριο της ΕRSA –GR με θέμα: «Αυτοδιοίκηση και τοπική και περιφερειακή διοίκηση: σύγχρονες προοπτικές». Αθήνα, 26-27/6/2015.
Βεζυριαννίδου, Σ. (2018) «Πορεία υλοποίησης του χωρικού σχεδιασμού στο τοπικό επίπεδο στην Ελλάδα την περίοδο της κρίσης. Περίπτωση μελέτης η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης». Στο 5ο Πανελλήνιο Συνέδριο Πολεοδομίας, Χωροταξίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης. Βόλος, 27-30/9/2015.
Γιαννακούρου, Γ.(2008) Η χωροταξία στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αθήνα: Παπαζήση.
Γιαννακούρου, Γ. και Καυκαλάς, Γ. (2014) Επανεξετάζοντας τη χωροταξία σε περίοδο κρίσης: Αναγκαιότητα, περιεχόμενο και προϋποθέσεις της μεταρρύθμισης.
Κλαμπατσέα, Ε. (2012) «Ο σχεδιασμός του χώρου ως μέσο διαχείρισης της κρίσης στην Ελλάδα». Στο 3ο Πανελλήνιο Συνέδριο Πολεοδομίας, Χωροταξίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης. Βόλος, 27-30/9/2012.
Λαλένης, Κ. και Κυριαζής, Α. (2012) «Αντιφατικότητες θεσμικού πλαισίου και αδιέξοδα σχεδιασμού: Αστικό περιβάλλον και δάσος σε σύγκρουση στο νέο Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο Καβάλας Στο 3ο Πανελλήνιο Συνέδριο Πολεοδομίας, Χωροταξίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης. Βόλος, 27-30/9/2012, σελ.312-318.
Λαλένης Κ. και Βεζυριαννίδου, Σ. (2018) «Η χωρική μεταρρύθμιση στην Ελλάδα, την εποχή της ύφεσης». Στο 20ο Επιστημονικό Συνέδριο του Συνδέσμου Ελλήνων Περιφερειολόγων. Αθήνα, 4-5/06/2018.
Λιάλιος, Γ. (2017) «Νέα πολεοδομικά σχέδια στους 325 δήμους της χώρας». Καθημερινή, 23 Σεπτεμβρίου.
Μπεριάτος, Η. και Παπαγεωργίου, Μ. (2012) Εισαγωγή στο «Χωροταξία-Πολεοδομία- Περιβάλλον στον 21ο αιώνα». Βόλος: Πανεπιστημιακές εκδόσεις Θεσσαλίας, σελ.13-19.
Ν. 2508/97 (ΦΕΚ 124/Α/97) «Βιώσιμη Οικιστική Ανάπτυξη των πόλεων και οικισμών της χώρας και άλλες διατάξεις».
Ν. 2742/99 «Χωροταξικός Σχεδιασμός και Αειφόρος Ανάπτυξη και άλλες διατάξεις».
Ν. 3894/2010 «Επιτάχυνση και διαφάνεια υλοποίησης Στρατηγικών Επενδύσεων».
Ν. 4269/14 «Χωροταξική και Πολεοδομική Μεταρρύθμιση-Βιώσιμη Ανάπτυξη».
Ν. 4447/16 «Χωρικός σχεδιασμός-Βιώσιμη Ανάπτυξη και άλλες διατάξεις».
Οικονόμου, Δ. (2002) «Το θεσμικό πλαίσιο της χωροταξίας και οι περιπέτειές του». Αειχώρος, 1, σελ. 116-127.
Οικονόμου, Δ. (2007) «Η σχέση των επιπέδων και των βαθμίδων του πολεοδομικού σχεδιασμού». Νόμος και Φύση, 9/2007.
Οικονόμου, Δ. (2008) «Το πλαίσιο του χωροταξικού σχεδιασμού και αειφόρου ανάπτυξης». Στο Γιαννακούρου, Γ., Μενουδάκος, Κ. και Βασενχόβεν, Λ. (επιμ.) Ο χωροταξικός σχεδιασμός στην Ελλάδα: Νομικό πλαίσιο και εφαρμογή στην πράξη. Αθήνα: Αντ. Σάκκουλα, σελ. 105-110.
Οικονόμου, Δ. (2009) «Τα συστήματα χωροταξικού σχεδιασμού στον διεθνή χώρο σήμερα: Μια συγκριτική επισκόπηση». Στο Γοσποδίνη, Ά. (επιμ.) Διάλογοι για το σχεδιασμό του χώρου και την ανάπτυξη. Αθήνα: Κριτική, σελ. 171-198.
Οικονόμου, Δ. και Πετράκος, Γ. (1999) «Πολιτικές οικιστικής ανάπτυξης και πολεοδομικής οργάνωσης στην Ελλάδα». Στο Οικονόμου, Δ. και Πετράκος, Γ. (επιμ.) Η ανάπτυξη των ελληνικών πόλεων: Διεπιστημονικές προσεγγίσεις αστικής ανάλυσης και πολιτικής. Βόλος: Πανεπιστημιακές εκδόσεις Θεσσαλίας, σελ. 413-446.
Παπαπετρόπουλος, Α.(2005) «Η νομολογιακή διαμόρφωση της έννοιας του ευρύτερου χωροταξικού σχεδιασμού». Νόμος και Φύση, 3/2005.
Σύνδεσμος Ελλήνων Βιομηχάνων (ΣΕΒ) (2010) Επιχειρηματικότητα χωρίς εμπόδια. Διαθέσιμο στο http://www.sev.org.gr/Uploads/pdf/30embodia_big_2_12_2010. pdf
ΣτΕ (2010) Απόφαση 3920.
ΤΕΕ (2005) Μελέτη συστημάτων και επιπέδων σχεδιασμού σε χώρες της Ευρώπης. Αθήνα: ΤΕΕ.
ΥΠΕΧΩΔΕ (2008 ) Εθνικός χωροταξικός σχεδιασμός. Αθήνα: ΥΠΕΧΩΔΕ.
Χαϊνταρλής, Μ.(2012) «Περί της δεσμευτικότητας των εργαλείων χωρικού σχεδιασμού και της μεταξύ τους νομικής σχέσης». Στο 3ο Πανελλήνιο Συνέδριο Πολεοδομίας, Χωροταξίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης. Βόλος, 27-30/9/2012, σελ.18-24.
Xλέπας, Ν.Κ. (2006) «Η κατανομή των πολεοδομικών αρμοδιοτήτων κατά το Σύνταγμα».Νόμος και Φύση.
Ξενόγλωσση
Beriatos, E. (2005) “Environmental policy and spatial planning in Greece: Institutional aspects”. Water, Air and Soil Pollution: Focus, 4(4–5), pp. 433–444.
Brundtland Report ‘’Our Common Future’’ (1987).
CEC-Commission of the European Communities (1997) The EU Compendium of spatial planning systems and policies. Luxembourg: Office for Official Publications of the European Communities.
Getimis, P. και Giannakourou, G. (2014) Spatial planning systems and practices in Europe: A comparative perspective, pp. 149-168.
Giannakourou, G. και Balla, E. (2012) “Privatization of planning powers and planning processes in Greece: Currents trends, future prospects”. Conference paper.
ΕSPON (2007) ESPON 2006 project 2.3.2., Governance of Territorial and Urban Policies from EU to Local Level: Final report.
Johnston, R.J. (1997) Geography and geographers: Anglo-American human geography since 1945. London: Arnold.
Lalenis, K. (2001) “Planning by decree: Incompatibilities of planning laws and planning policies in Greece, during the 20th century: Analysis, perspectives”. In WPSC: Planning at the Turn of the Century. Shanghai, China.
Lalenis, K., De Jong, M. και Mamadouh, V. (2002) “Families of nations and institutional transplantation”. Στο De Jong, M., Lalenis, K. και Mamadouh, V. (επιμ.) Institutional transplantation. The Hague: Kluwer Academic Publishers.
Lalenis, K. (2010) Typology of EU national governance and spatial planning systems. PLUREL WP2.2.
Lalenis, K. και Vezyriannidou S.(2016) “Existing deficiencies and new initiatives in spatial planning in Greece: Seeking effectiveness in inter-level coordination”. Στο 10th Annual Conference of the International Academic Association for Planning Law and Property Rights. Bern: 17-19 February.
Melissas, (2015) “Recent developments in planning legislation in Greece”. Στο 9th Annual Conference of the International Academic Association on Planning, Law, and Property Rights. Volos, Greece, 25-27 February.
Newman, P. και Thornley, A. (1996) Urban planning in Europe: International competition, national systems and planning projects. London: Routledge.
OECD-Οrganization of Economic Co-operation and Development (2017a) Land use planning systems in the OECD: Country fact sheets. Paris: OECD.
OECD-Organization of Economic Co-operation and Development (2017b) The governance of land use in OECD countries: Policy analysis and recommendations.
Papageorgiou, M. (2017) “Spatial planning in transition in Greece: A critical overview”. European Planning Studies, 25(10), pp. 1818-1833.
Spina, A. la & Sciortino, G.(1993) “Common agenda, southern rules: Εuropean integration and environmental change in the Mediterranean states”. Στο Liefferink, J.D., Lowe, P.H. & Mol, A.P.J. (eds.) European integration and environmental policy. London: Belhaven Press, pp. 217-236.
Vezyriannidou, S. και Portokalidis, K. (2018) “Special spatial plans vs local spatial plans: Towards a new vision of planning system at the local level in Greece, during the period of economic crisis”. International Journal of Real Estate and Land Planning, 1, pp. 402-408.
