Οριοθετήσεις οικισμών: από τις οριοθετήσεις της δεκαετίας του ’80 στο πρόγραμμα ‘Κωνσταντίνος Δοξιάδης’
DOI :
https://doi.org/10.26253/heal.uth.ojs.aei.2025.2399Mots-clés :
Οριοθέτηση οικισμών, ΤΠΣ/ΕΠΣ, Πρόγραμμα «Κωνσταντίνος Δοξιάδης», Πολεοδομική πολιτική.Résumé
Το άρθρο εξετάζει την ιστορική διαδρομή των οριοθετήσεων οικισμών στην Ελλάδα, με έμφαση στη σύγχρονη εφαρμογή τους στο πλαίσιο του Προγράμματος Πολεοδομικών Μεταρρυθμίσεων «Κωνσταντίνος Δοξιάδης». Η ανάλυση εστιάζει σε μεθοδολογικά ζητήματα, χρονικές δεσμεύσεις, εναλλακτικά εργαλεία και παράλληλες μελέτες, καθώς και προκλήσεις συμμετοχής και δημόσιας διαβούλευσης. Αναδεικνύει παράλληλα τις έντονες πολιτικές και κοινωνικές διαστάσεις του θέματος και τη δυσκολία ανταπόκρισης σε σύγχρονα κοινωνικοχωρικά διακυβεύματα, με μια αντίληψη που αντιμετωπίζει τους οικισμούς ως πεδία «ζωνοποίησης» και όχι ως ζωντανούς κοινωνικούς και παραγωγικούς χώρους. Η μελέτη βασίζεται σε ποιοτική ανάλυση θεσμικών κειμένων, νομολογίας, υπουργικών αποφάσεων, διοικητικών εγγράφων και εμπειρικών δεδομένων από την εμπλοκή των συγγραφέων σε μελέτες Τοπικών και Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων (ΤΠΣ/ΕΠΣ). Επισημαίνονται σημαντικά προβλήματα, όπως ασάφειες στα κριτήρια, δυσκολίες τεκμηρίωσης λόγω περιορισμένων δεδομένων, αντιφάσεις και ασαφείς διατάξεις της νομοθεσίας και των προδιαγραφών, ασυντόνιστες φάσεις εκπόνησης μελετών και διαφορετικές προσεγγίσεις μεταξύ ΤΠΣ/ΕΠΣ και αυτοτελών μελετών. Οι συγγραφείς υποστηρίζουν ότι οι οριοθετήσεις οικισμών θα έπρεπε να είχαν προηγηθεί της εκπόνησης των μελετών ΤΠΣ/ΕΠΣ και ότι η τρέχουσα προσέγγιση αναπαράγει μεθοδολογικά πρότυπα της δεκαετίας του 1980, αδυνατώντας να ανταποκριθεί στις σύγχρονες ανάγκες και προκλήσεις των μικρών αγροτικών οικισμών της χώρας.
Téléchargements
Références
Αιτιολογική έκθεση επί του Σχεδίου Νόμου του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας «Εκσυγχρονισμός της Χωροταξικής και Πολεοδομικής Νομοθεσίας» (2020). Διαθέσιμο στο https://www.opengov.gr/minenv/wp-content/uploads/downloads/2020/08/Αιτιολογική-έκθεση.pdf [10 Σεπτεμβρίου 2025]
Απόφαση Νομάρχη υπ’ αριθμ. 3060/9.10.1986 «Ένταξη σε κατηγορία και καθορισμός ορίων του οικισμού Νέας Απολλωνίας, Νομού Θεσσαλονίκης με καθορισμό όρων και περιορισμού δόμησης» (ΦΕΚ 1152Δ)
Απόφαση Νομάρχη υπ’ αριθμ. 57140/11.5.1987 «Καθορισμός κατηγορίας ορίων και όρων δόμησης του οικισμού Νέας Γωνιάς του Νομού Χαλκιδικής» (ΦΕΚ 492Δ)
Απόφαση Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας υπ’ αριθμ. 27656/2017 «Προϋποθέσεις και προδιαγραφές επανέγκρισης πολεοδομικών ρυθμίσεων που εγκρίθηκαν με διοικητικές πράξεις από αναρμόδια όργανα» (ΦΕΚ 2106Β)
Οδηγία Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας υπ’ αριθμ. ΥΠΕΝ/ΓΡΓΓΧΣΑΠ/101224/6926/17.9.2025 «Οδηγία για τη δομή του Φακέλου Οριοθέτησης Οικισμών που το όριο τους επανεγκρίνεται, αναοριοθετείται ή οριοθετείται για πρώτη φορά στο πλαίσιο μελέτης ΤΠΣ/ΕΠΣ ή ΜΟΟ»
Απόφαση Υφυπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας ΥΠΕΝ/ΔΠΟΛΣ/73670/1765/2022 «Περί μεθοδολογίας οριοθέτησης οικισμών» (ΦΕΚ 3733Β)
Β.Δ. 2.7.1968 «Περί καθορισμού των όρων και περιορισμών δομήσεως των οικοπέδων, των κειμένων εντός των ορίων των νομίμως υφισταμένων προ του έτους 1923 οικισμών, των στερουμένων εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου» (ΦΕΚ 111Δ)
Β.Δ. 1.9.1969 «Περί καθορισμού των όρων και περιορισμών δομήσεως των οικοπέδων, των κειμένων εντός των ορίων οικισμών εχόντων εγκεκριμένον ρυμοτομικόν σχέδιον» (ΦΕΚ 164Δ)
Βισβάρδη, Ζ. (χ.χ.) Διαχρονική εξέλιξη του θεσμικού πλαισίου των οικισμών. Μελέτη περίπτωσης τριών ημιορεινών οικισμών Ζακύνθου. Διπλωματική εργασία. Δ.Π.Μ.Σ. «Αρχιτεκτονική – Σχεδιασμός του χώρου», Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ. Διαθέσιμο στο https://dspace.lib.ntua.gr/xmlui/handle/123456789/57836 [10 Σεπτεμβρίου 2025]
Γιαννακούρου, Γ. (2022) Δίκαιο Χωροταξίας & Πολεοδομίας, 2η έκδοση, Αθήνα: ΝΟΜΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΑΕΕΤΕ
Τετώρου, Μ. (2014), Οικισμοί κάτω των 2.000 κατοίκων και διερεύνηση όρων δόμησης. Διπλωματική εργασία. Σχολή Αγρονόμων και Τοπογράφων Μηχανικών ΕΜΠ. Διαθέσιμο στο https://dspace.lib.ntua.gr/xmlui/handle/123456789/39034 [10 Σεπτεμβρίου 2025]
Ν. 4759/2020 «Εκσυγχρονισμός της Χωροταξικής και Πολεοδομικής Νομοθεσίας και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ 245Α)
Π.Δ.15.6.1977 «Περί καθορισμού των όρων και περιορισμών δομήσεως των οικοπέδων των κειμένων εντός των ορίων των νομίμως υφισταμένων προ του έτους 1923 οικισμών των στερουμένων εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου» (ΦΕΚ 225Δ)
Π.Δ. 13.11.1978 «Περί χαρακτηρισμού ως Παραδοσιακών Οικισμών τινών του Κράτους και καθορισμού των όρων και περιορισμών δομήσεως των οικοπέδων αυτών» (ΦΕΚ 594Δ)
Π.Δ. 25.7.1979 «Περί τροποποιήσεως των όρων και περιορισμών δομήσεως των οικοπέδων των κειμένων εντός των ορίων των νομίμως υφισταμένων προ του έτους 1923 οικισμών, των στερουμένων εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου» (ΦΕΚ 401Δ)
Π.Δ. 1.11.1979 «Περί καθορισμού των ορίων των προ της 16.8.1923 υφισταμένων οικισμών των στερουμένων εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου» (ΦΕΚ 693Δ)
Π.Δ. ΦΕΚ 13.3.1981 «Περί των ληπτέων υπ' όψιν στοιχείων και του τρόπου καθορισμού των ορίων των προ της 16.8.1923 υφισταμένων οικισμών των στερουμένων εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου, ως και καθορισμού των όρων και περιορισμών δομήσεως των οικοπέδων αυτών» (ΦΕΚ 138Δ)
Π.Δ. 23.12.1982 «Καθορισμός όρων και περιορισμών δομήσεως οικισμών της χώρας» (ΦΕΚ 588Δ)
Π.Δ. 24.4/1985 «Τρόπος καθορισμού ορίων οικισμών της χώρας μέχρι 2.000 κατοίκους, κατηγορίες αυτών και καθορισμός όρων και περιορισμών δόμησής τους» (ΦΕΚ 181Δ)
Π.Δ. 4.11/2011 «Όροι και περιορισμοί δόμησης εντός των ορίων των οικισμών με πληθυσμό μέχρι 2.000 κατοίκους» (ΦΕΚ 289ΑΑΠ)
ΠΔ 11/15.04/2025 «Καθορισμός κριτηρίων, τρόπου και διαδικασιών οριοθέτησης των οικισμών της Χώρας με πληθυσμό κάτω των δύο χιλιάδων (2.000) κατοίκων, περιλαμβανομένων και των προϋφιστάμενων του 1923, καθώς και καθορισμός χρήσεων γης και γενικών όρων και περιορισμών δόμησης» (ΦΕΚ 194Δ)
Téléchargements
Publiée
Comment citer
Numéro
Rubrique
Licence
(c) Tous droits réservés Aeihoros: Textes d'aménagement du territoire, d'urbanisme et d'aménagement 2025
Ce travail est disponible sous licence Creative Commons Attribution - Pas d’Utilisation Commerciale 4.0 International.