Σχεδιασμός των περιοχών Natura 2000 και χρήσεις γης

κρίσιμα ζητήματα με αφορμή τις ειδικές περιβαλλοντικές μελέτες

Περίληψη

Οι διαχρονικές αδυναμίες στην υλοποίηση ενός ορθολογικού και ολοκληρωμένου πλαισίου χωρικού σχεδιασμού και διαχείρισης των προστατευόμενων περιοχών, επανέρχονται αυτή την περίοδο στο επίκεντρο του επιστημονικού ενδιαφέροντος με αφορμή α) το υπό εξέλιξη -από το 2018- πρόγραμμα εκπόνησης Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών στο σύνολο των περιοχών του Δικτύου Natura 2000, β) τις νομοθετικές προσπάθειες για τον εκσυγχρονισμό των ζωνών εντός των προστατευόμενων περιοχών και γ) την καταδικαστική Απόφαση της χώρας από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναφορικά με την αδυναμία καθορισμού μέτρων διατήρησης στις Ειδικές Ζώνες Διατήρησης (ΕΖΔ) εντός του Δικτύου.

Η εργασία διερευνά τη συνέργεια ανάμεσα στον περιβαλλοντικό σχεδιασμό για την προστασία των περιοχών Natura και τον χωρικό σχεδιασμό -δίνοντας έμφαση στον τοπικό ρυθμιστικό σχεδιασμό-, όπως αυτή αποτυπώνεται στο σημερινό ελληνικό σύστημα χωρικού σχεδιασμού με αφορμή το έργο εκπόνησης των είκοσι τριών Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών. Επιπροσθέτως, εξετάζει τις αστοχίες και τις αδυναμίες των Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών, τόσον όσον αφορά την ενσωμάτωση του συστήματος των χρήσεων γης, αλλά και τη σχέση τους με τις ευρύτερες περιβαλλοντικές πολιτικές. Για τη διερεύνηση των ερωτημάτων μελετήθηκαν οι Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες που δημοσιεύτηκαν μέχρι σήμερα.

Διαπιστώνεται ότι η αυξανόμενη επιρροή του ευρωπαϊκού δικαίου περιβάλλοντος προβάλλει -επί δεκαετίες- νέα μοντέλα ολοκλήρωσης και συνεργειών μεταξύ των δύο τομέων πολιτικής -περιβαλλοντικής και χωροταξικής-πολεοδομικής-, με το ελληνικό σύστημα σχεδιασμού να παρουσιάζει μία διαχρονική ατολμία προσαρμογής και αδυναμία υλοποίησης. Απαιτείται συνέχιση των θεσμικών παρεμβάσεων και των νομοθετικών πρωτοβουλιών προκειμένου να υπάρξει αποσαφήνιση του εννοιολογικού υποβάθρου και των χρησιμοποιούμενων ανά κλάδο εργαλείων, που θα συμβάλλουν στην καλύτερη πρακτική του χωρικού σχεδιασμού. Το βασικότερο ίσως ζήτημα που εξακολουθεί να χρήζει ειδικής αντιμετώπισης είναι η αποσαφήνιση του τρόπου ένταξης των ΕΠΜ στο σύστημα χωρικού σχεδιασμού.