Η χωρική ρύθμιση της οικονομικής και περιφερειακής ανάπτυξης στην Ελλάδα από το «Μάαστριχτ» ως την κρίση: μία κριτική επισκόπηση της ελληνικής πολιτικής χωροταξίας
DOI:
https://doi.org/10.26253/heal.uth.ojs.aei.2016.431Λέξεις-κλειδιά:
Πολιτική χωροταξίας, Οικονομική και περιφερειακή ανάπτυξη, Πολιτική οικονομία, ΕλλάδαΠερίληψη
Από τη δεκαετία 1990 η Ελλάδα γνωρίζει ένα ριζικό μετασχηματισμό που χαρακτηρίζεται από ταχεία τριτογενοποίηση της παραγωγικής βάσης, αλλαγή παραδείγματος οικονομικής πολιτικής, όπως και μία νέα χωρικότητα των οικονομικών σχέσεων. Η χωροταξία, μεταξύ των πολιτικών που ασκήθηκαν στο πλαίσιο της δημόσιας πολιτικής εξυπηρετεί με διάφορους τρόπους τη μετάβαση σε ένα νέο καθεστώς ανάπτυξης στη χώρα και στις περιφέρειες ως και την κρίση, με νομοθετήματα, ρυθμίσεις και ελέγχους ή ακόμα και την απουσία της, επηρεάζοντας διάφορους τομείς της κοινωνικής και οικονομικής δραστηριότητας. Η σύνδεση της χωροταξίας με την οικονομική ανάπτυξη αν και αδιαμφισβήτητη, δεν θίγεται συχνά στη βιβλιογραφία. Σκοπός του άρθρου είναι η κριτική επισκόπηση, διερεύνηση και ερμηνεία των ρυθμιστικών και απορρυθμιστικών αποφάσεων και επιλογών που προωθήθηκαν και εφαρμόστηκαν στο πεδίο της χωροταξίας. Ενσωματώνοντας μία προσέγγιση πολιτικής οικονομίας, η εργασία υποστηρίζει ότι στην ελληνική περίπτωση η στρατηγική χωροταξία αποκτά υπόσταση ουσιαστικά τις τελευταίες δεκαετίες ως συνέπεια ευρωπαϊκών πιέσεων και ότι προσαρμόζεται επιλεκτικά για να εξυπηρετήσει κυρίως επιδιώξεις οικονομικής μεγέθυνσης και αποτελεσματικότητας, στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, αντί στόχους κοινωνικής δικαιοσύνης και χωρικής ισορροπίας.
Λήψεις
Αναφορές
Ελληνόγλωσση
Βασενχόβεν, Λ. (2002), «Η δημοκρατικότητα του σχεδιασμού του χώρου και η αμφισβήτηση του ορθολογικού μοντέλου», Αειχώρος, 1 (1): 152-181.
Βούλγαρης, Ι. (2008), Η Ελλάδα από τη Μεταπολίτευση στην Παγκοσμιοποίηση, Αθήνα: Eκδόσεις Πόλις.
Γιαννακούρου, Γ. (1996), «Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση, Ανταγωνιστικότητα και Χωρική Δικαιοσύνη: Θεσμικά διλήμματα και προκλήσεις της ευρωπαϊκής πολιτικής χωροταξίας", ΤΟΠΟΣ Επιθεώρηση Αστικών και Περιφερειακών Μελετών. 11/96, σς. 23-35.
Γιαννακούρου, Τ. (2008), Η χωροταξία στην Ευρωπαϊκή Ένωση: Εθνικές πολιτικές και ευρωπαϊκή διακυβέρνηση. Αθήνα: Εκδόσεις Παπαζήση.
Δρακάκη, Ε. (2015), Ο μετασχηματισμός της ελληνικής οικονομίας και η άνιση περιφερειακή ανάπτυξη, 1993-2010, Διδακτορική Διατριβή, Πανεπιστήμιο Κρήτης, Ρέθυμνο.
Θωίδου, E. (2004), Χωρική ολοκλήρωση των πολιτικών και περιφερειακή ανάπτυξη: Χωρικές διαστάσεις του αναπτυξιακού προγραμματισμού στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στην Ελλάδα, διαθέσιμο και στο http://www.srcosmos.gr/srcosmos/showpub. aspx?aa=6394.
Καζάκος, Π. (2010) Από τον ατελή εκσυγχρονισμό στην κρίση: Mεταρρυθμίσεις, χρέη και αδράνειες στην Ελλάδα (1993-2010). Aθήνα: Εκδόσεις Πατάκη.
Καυκαλάς, Γ., Ανδρικοπούλου, Ε. (2000), Χωρικές Επιπτώσεις των Ευρωπαϊκών Πολιτικών - Η Ελληνική εμπειρία 1989-1999, Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε.- Α.Π.Θ., Τομέας Πολεοδομίας, Χωροταξίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης, Θεσσαλονίκη.
Kλαμπατσέα, Ρ. (2011) «Χωρικά αποτυπώματα και προκλήσεις σχεδιασμού σε συνθήκες κρίσης: Η ελληνική περίπτωση», 9ο Εθνικό Συνέδριο Περιφερειακή Ανάπτυξη και Οικονομική Κρίση: Διεθνής εμπειρία και Ελλάδα. Ινστιτούτο Περιφερειακής Ανάπτυξης, Πάντειο Πανεπιστήμιο.
Κλουτσινιώτη, Ρ. (2009), «Η νεωτερικότητα του ειδικού χωροταξικού πλαισίου για τον τουρισμό», Γεωγραφίες, Νο 15.
Κουρτέσης, Α., Αυδίκος Β. (2013), «Η νέα πολιτική οικονομικής, κοινωνικής και εδαφικής συνοχής, 2014-2020: Μία πρώτη ανάλυση και κριτική», Γεωγραφίες, Τεύχος 21.
Λώλος, Σ. (2009), Οι Ελληνικές Περιφέρειες: Oικονομική σύγκλιση και συνοχή, Αθήνα: Εκδόσεις Gutenburg.
Μαλούτας, Θ. (2008), «Κοινωνική κινητικότητα και στεγαστικός διαχωρισμός στην Αθήνα: Moρφές διαχωρισμού σε συνθήκες περιορισμένης στεγαστικής κινητικότητας», στο: Εμμανουήλ Δ., Ζακοπούλου Ε., Καυταντζόγλου Ρ., Μαλούτας Θ., Χατζηγιάννη Α. (επιμ.) «Κοινωνικοί και Χωρικοί Μετασχηματισμοί στην Αθήνα του 21ου αιώνα»
Μανωλίδης, Κ. επιμ. (2015), «Ο αστικός χώρος στη δίνη της κρίσης», Γεωγραφίες, Τεύχος 24.
Oικονόμου, Δ., (2002), «Το θεσμικό πλαίσιο της χωρoταξίας και οι περιπέτειες του», Αειχώρος, 1 (1): 116-127.
Oικονόμου, Δ. (2004), «Η εμπειρία από το χωρικό σχεδιασμό των ολυμπιακών εγκαταστάσεων της Αθήνας και προοπτικές αξιοποίησης τους», Ζητήματα Χωρικής Ανάπτυξης: Σειρά διαλέξεων 2004-2005. Ερευνητική Μονάδα Χωρικής Ανάπτυξης Α.Π.Θ.
Πασχαλίδης, Α. (2009), «Χωροταξία: Mία νέα λέξη στην ημερήσια διάταξη», Γεωγραφίες, Νο 15.
Πετράκος, Γ., Ψύχαρης Ι. (2004), Περιφερειακή Ανάπτυξη στην Ελλάδα. Aθήνα: Εκδόσεις Κριτική.
Τρίτσης, Α. (1977), «Χωροταξικό Σχέδιο Ελλάδα και Αθήνα», Άνθρωπος και Χώρος, Τεύχος 2, Μάρτιος - Απρίλιος 1977.
Χατζημιχάλης, K. (2014), Κρίση χρέους και υφαρπαγή γης, Αθήνα: ΚΨΜ.
