H χωρική προοπτική διερεύνηση (terittorial foresight) και το ελληνικό σύστημα χωρικού σχεδιασμού

Περίληψη

Ο χωρικός σχεδιασμός καλείται να ρυθμίσει τη χωρική προβολή περίπλοκων και δυναμικών κοινωνικών, οικονομικών και περιβαλλοντικών ζητημάτων, με χωρικές επιπτώσεις και εξαρτήσεις. Eπιδιώκει να δημιουργήσει ένα πλαίσιο βιωσιμότητας και ανθεκτικότητας για το χώρο, μέσα σε ένα περιβάλλον αυξανόμενης αστάθειας και κινδύνων, προσπαθώντας να διαμορφώσει το επιθυμητό μέλλον και λιγότερο να επηρεάσει εκείνο που είναι πιθανό να διαμορφωθεί. Όμως, προοδευτικά αναδύεται διεθνώς μια εναλλακτική προσέγγιση του χωρικού σχεδιασμού, αυτή της Εδαφικής Προοπτικής Διερεύνησης (Territorial Foresight), η οποία αποτελεί μια περισσότερο σύνθετη αντίληψη για τη χωρική αντιμετώπιση κάθε φύσεως θεμάτων που είναι πιθανό να προκύψουν στο μακροπρόθεσμο μέλλον. Η προσέγγιση αυτή συνίσταται σε ένα δομημένο σύνολο συμμετοχικών δράσεων για τη διαμόρφωση οραμάτων και στρατηγικού σχεδιασμού, που επιτρέπει σε όσους σχεδιάζουν το χώρο να εξετάζουν, και να διαμορφώνουν το μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο μέλλον των περιφερειών ή πόλεων τους. Ακολουθεί δυναμικές και ευέλικτες διαδικασίες και προσεγγίσεις, δημιουργικές, δημοκρατικές και συμμετοχικές, που θέτουν τους πολίτες στο επίκεντρο της χωρικής ανάπτυξης και βασίζονται στην αρχή της απρόβλεπτης αλλαγής. Όλο και συχνότερα προτείνεται η ενσωμάτωση της Προοπτικής Διερεύνησης στον τυπικό πολεοδομικό σχεδιασμό.

Η διαδικασία εκπόνησης των Χωρικών Σχεδίων στην Ελλάδα, και ιδιαίτερα των πολεοδομικών σχεδίων, περιλαμβάνει στοιχεία που θα μπορούσαν να συνδυασθούν με την Προοπτική Διερεύνηση και να αξιοποιήσουν τις διαδικασίες και τα ευρήματά της. Για να είναι όμως σε θέση ο σχεδιασμός να εντάξει επιτυχώς τέτοια χαρακτηριστικά στις διαδικασίες υλοποίησής του, θα πρέπει να υπάρχουν εισροές από μελέτες Προοπτικής Διερεύνησης που αφορούν τον υπερκείμενο σχεδιασμό και τομεακές προσεγγίσεις.