Κόμικς και Ιστορία: εκδοχές κατασκευής και αποδόμησης του στερεότυπου της προαιώνιας έχθρας Ελλήνων και Τούρκων

Περίληψη

Κάθε προσπάθεια επαναφήγησης ενός ιστορικού γεγονότος είναι τρόπον τινά μια απόπειρα διαπραγμάτευσης μεταξύ ανταγωνιστικών εκδοχών, που αποσκοπεί μέσα από την νοηματοδότηση του παρελθόντος να καθορίσει τις προσδοκίες για το μέλλον. Οι ιστορικές αφηγήσεις κατασκευάζονται εξίσου, τόσο από ελίτ και ισχυρούς παράγοντες, όπως τα έθνη- κράτη, σε μια top-down διαδικασία, όσο και από κοινωνικές ομάδες και άτομα, σε μια bottom-up, αντίθετης φοράς τροχιά, που αμφισβητεί ή ακόμα και απορρίπτει τις κυρίαρχες διατυπώσεις. Ανάμεσα στα πολιτιστικά προϊόντα και τις πρακτικές που συμμετέχουν στην κατασκευή της ιστορικής αφήγησης είναι και τα κόμικς. Πολύ συχνά τα κόμικς αξιοποιήθηκαν ως μέσο συστηματικής και κατευθυνόμενης προπαγάνδας, ενώ ο διηγητικός ορίζοντας της σελίδας, που αναλύεται σε πάνελς χρόνου, αποδίδει στην αφήγηση έναν αναπαραστατικό τρόπο ικανό να πραγματευθεί σύνθετα πολιτικά και ιστορικά γεγονότα. Εν προκειμένω, θα εξετασθούν κόμικς που πραγματεύονται το στερεότυπο της προαιώνιας έχθρας Ελλήνων-Τούρκων, άλλοτε ενισχύοντας και άλλοτε αποδομώντας το. Στα υπό εξέταση κόμικς (Λοχαγός Τζεμήλ, Κλασσικά Εικονογραφημένα, Αϊβαλί, Μικρές ζωές) θα επιχειρήσουμε μια συνδυαστική προσέγγιση με μεθοδολογικά εργαλεία, τη γραμματική της εικόνας, τις συμβάσεις των κόμικς αλλά και τις τεχνικές ανάλυσης λόγου. Το συμφραστικό πλαίσιο δημιουργίας τους αποτελεί καταλυτικό παράγοντα του λανθάνοντα λόγου που τα διατρέχει και του ιδεολογικού προσδιορισμού τους