Τα "κοινά" - πόροι συλλογικής ιδιοκτησίας και συλλογικής ευθύνης: έννοιες, προβλήματα και το ζήτημα της διαχείρισής τους

Résumé

Τα "κοινά" (the commons) ή πόροι συλλογικής ιδιοκτησίας (common pool resources) υποδηλώνουν φυσικούς, ανθρωπογενείς και κοινωνικο-πολιτισµικούς πόρους οι οποίοι ανήκουν σε όλους γιατί κανείς δεν µπορεί να αποκλεισθεί από το να τους χρησιµοποιήσει. Συγχρόνως, όµως, η χρήση τους από έναν µειώνει τη διαθέσιµη ποσότητά τους για άλλους χρήστες. Τα "κοινά" εµπλέκονται σε όλες τις δραστηριότητες παραγωγής και κατανάλωσης και "πάσχουν" από υπερεκµετάλλευση και κακή διαχείριση που καταλήγουν συχνά στην καταστροφή τους - τη γνωστή "τραγωδία των κοινών". Έτσι παρεµποδίζεται η επίτευξη κοινωνικο-οικονοµικής ευηµερίας µέσα σε ένα υγιές περιβάλλον αειφόρου ανάπτυξης, δηλαδή, τοπικά και παγκόσµια. Το άρθρο επιχειρεί µια ανασκόπηση της διεθνούς βιβλιογραφίας µε σκοπό να παρουσιάσει τους ορισµούς και την ποικιλία των µορφών των "κοινών", τα προβλήµατα που αντιµετωπίζουν και την αντιµεtώπιση του ζητήµατος της διαχείρισής τους. Η συζήτηση αποκαλύπτει την κεντρικότητα τριών θεµάτων: την κοινωνικο-πολιτισµική σχετικότητα της έννοιας των "κοινών", τη σηµασία της αντιµετώπισης πολλών πόρων ως συλλογικών για την ρεαλιστική ανάλυση και αντιµετώπιση χωρικών και περιβαλλοντικών προβληµάτων και, τέλος, την ανάγκη ύπαρξης πνεύµατος και ήθους συλλογικής ευθύνης ως κύριας προϋπόθεσης για τη συνετή χρήση και διατήρησή τους.