Σχεδιασμός ερήμην του σχεδιαστή: παρεμβατικές πρακτικές στον πολεοδομικό και αστικό σχεδιασμό, με αφορμή το ζήτημα της μετεγκατάστασης του οικισμού της Μεσοχώρας Τρικάλων και τη λειτουργία του ομώνυμου υδροηλεκτρικού φράγματος

Περίληψη

Η εργασία αυτή προσπαθεί να αναδείξει τα προβλήματα, τα οποία ανακύπτουν στο σχεδιασμό του χώρου ύστερα από προσπάθειες της πολιτικής εξουσίας να υπερβεί το θεσμοθετημένο ρόλο της και να υποκαταστήσει τους μελετητές μέσα από ένα γνωστό όσο και ακραίο παράδειγμα, τη μελέτη του ΣΧΟΟΑΠ Δήμου Πινδέων του Νομού Τρικάλων.

Η ύπαρξη του υδροηλεκτρικού φράγματος Μεσοχώρας, ενός έργου εθνικής σημασίας και αμφίβολης περιβαλλοντικής αξίας, συνοδεύεται από αλλεπάλληλες προσπάθειες του κράτους να νομοθετήσει και αντίστοιχες προσφυγές των περιοίκων για τις επιπτώσεις του στο φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον της νότιας Πίνδου. Ο ν.3734/2009 αποτελεί τη τελευταία αντίστοιχη προσπάθεια, αγνοώντας ωστόσο τις θέσεις της τοπικής κοινωνίας. Παρακάμπτει την ορθολογική σειρά των επιπέδων σχεδιασμού και ρυθμίζει στοιχεία αστικού σχεδιασμού και οργάνωσης ιδιαίτερων οικιστικών συνόλων με τρόπο αποσπασματικό και χωρίς αναπτυξιακή προοπτική.

Η αποκατάσταση των επιπέδων σχεδιασμού, η συνύπαρξη ενός μεγάλου έργου με τις τοπικές ιδιαιτερότητες σε επίπεδο σχεδιασμού και λειτουργίας, η άμεση συσχέτιση της χωροταξικής κλίμακας με αυτή του αστικού σχεδιασμού και η αναγωγή στην ανθρώπινη κλίμακα ως ένα στοιχείο, που εγγυάται ανάπτυξη και βιωσιμότητα, είναι ορισμένα από τα ζητούμενα της παρούσας εργασίας, στα πλαίσια της οποίας, διατυπώνονται εναλλακτικές προτάσεις για ανασύσταση και ανάδειξη του οικισμού της Μεσοχώρας σε πρότυπο ήπιας βιώσιμης ανάπτυξης.