Τοπικά προϊόντα ως µέσο για την υποβοήθηση της ανάπτυξης των λιγότερο αναπτυγµένων περιοχών της ευρωπαϊκής υπαίθρου

Περίληψη

Τα τοπικά προϊόντα –επειδή αυτονοήτως θεωρούνται ως "αυθεντικά" και ποιοτικά, κάτι που απεικονίζεται και στις τιµές τους– µπορούν να θεωρηθούν ως κατάλληλο µέσο ανάπτυξης της υπαίθρου και ειδικότερα των λιγότερο ευνοηµένων περιοχών της. Κυρίως, επειδή µπορούν να βοηθήσουν στην "επανασύσταση" –µε τελείως διαφορετικούς όρους– ενός ολοκληρωµένου τοπικού παραγωγικού συστήµατος που πιθανότατα προϋπήρχε στην περιοχή. Η παραπάνω διαπίστωση δε συνηγορεί απαραίτητα υπέρ της ενδογενούς ανάπτυξης, και δεν αποτελεί πρόταση για ένα "άλµα προς τα πίσω", γιατί σήµερα οι κοινωνικο-οικονοµικές συνθήκες είναι εντελώς διαφορετικές.
Υπάρχουν τουλάχιστον τριών ειδών δυναµικές "τοπικές" επιχειρήσεις. Πρόκειται είτε για πολύ µικρές επιχειρήσεις –που αποτελούν την πλειονότητα των τοπικών επιχειρήσεων– είναι πολύ ευάλωτες στη συγκυρία και χωρίς σηµαντική οικονοµική επιρροή στην περιοχή, είτε για επιχειρήσεις µικρού και µεσαίου µεγέθους, άλλοτε πολύ δυναµικές (παράγουν προϊόντα για εξειδικευµένες αγορές) και άλλοτε καλά εµπεδωµένες στην αγορά (παράγουν παραδοσιακά προϊόντα). Τέλος, για µεγάλες επιχειρήσεις ή ακόµα και θυγατρικές πολυεθνικών, που εκµεταλλεύονται την ετικέτα του "τοπικού προϊόντος" χωρίς πραγµατικά να συνδέονται µε την τοπική οικονοµία.

Οι "τοπικές επιχειρήσεις" µπορεί να κατέχουν σηµαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της περιοχής, δεν επαρκούν όµως από µόνες τους. Από την άλλη, οι επιχειρήσεις µε κάποιο βαθµό ξένης (εκτός περιοχής) ιδιοκτησίας δε φαίνεται καταρχήν να είναι τόσο ωφέλιµες στην περιοχή όσο οι επιχειρήσεις τοπικής ιδιοκτησίας. Όµως, αν ληφθεί υπόψη ότι προϋπόθεση για την ανάπτυξη των περιοχών της υπαίθρου είναι αφενός νέες/καινοτόµες ιδέες, τεχνογνωσία κ.λπ. (που εύλογα αναµένεται να παραχθούν κυρίως εκτός τοπικής κοινωνίας) και αφετέρου η δυνατότητα πώλησης των προϊόντων των τοπικών επιχειρήσεων στις εθνικές αλλά και στις διεθνείς αγορές, τότε µπορεί να κατανοηθεί ότι οι επιχειρήσεις ξένης ιδιοκτησίας µπορούν να παίξουν έναν εξαιρετικά προωθητικό ρόλο στην ανάπτυξη των περιοχών της υπαίθρου.

Προς τούτο απαιτούνται πρωτοβουλίες που θα εκµεταλλευτούν µε επιτυχία τα τοπικά πλεονεκτήµατα, τα οποία δεν περιορίζονται στην οικονοµική και τεχνική υποδοµή που διαθέτουν οι περιοχές αλλά περιλαµβάνουν και τα ιδιαίτερα τοπικά χαρακτηριστικά τους ("local milieu"). ∆ηλαδή, τα χαρακτηριστικά του ανθρώπινου κεφαλαίου (εκπαίδευση, δεξιότητες, εµπειρία κ.λπ.) και του κοινωνικού κεφαλαίου (κλίµα εµπιστοσύνης και συνεργασίας µεταξύ των επιχειρήσεων, τοπική τεχνογνωσία, ήθη, έθιµα και συνήθειες που ευνοούν την επιχειρηµατική δραστηριότητα, δίκτυο αναπτυξιακών θεσµών και φορέων κ.λπ.).