Σχεδιασμός ερήμην του σχεδιαστή: παρεμβατικές πρακτικές στον πολεοδομικό και αστικό σχεδιασμό, με αφορμή το ζήτημα της μετεγκατάστασης του οικισμού της Μεσοχώρας Τρικάλων και τη λειτουργία του ομώνυμου υδροηλεκτρικού φράγματος
DOI:
https://doi.org/10.26253/heal.uth.ojs.aei.2011.251Λέξεις-κλειδιά:
Μεσοχώρα, Χωροταξικός σχεδιασμός, Αστικός σχεδιασμός, ΣΧΟΟΑΠ, Οικιστικό σύνολοΠερίληψη
Η εργασία αυτή προσπαθεί να αναδείξει τα προβλήματα, τα οποία ανακύπτουν στο σχεδιασμό του χώρου ύστερα από προσπάθειες της πολιτικής εξουσίας να υπερβεί το θεσμοθετημένο ρόλο της και να υποκαταστήσει τους μελετητές μέσα από ένα γνωστό όσο και ακραίο παράδειγμα, τη μελέτη του ΣΧΟΟΑΠ Δήμου Πινδέων του Νομού Τρικάλων.
Η ύπαρξη του υδροηλεκτρικού φράγματος Μεσοχώρας, ενός έργου εθνικής σημασίας και αμφίβολης περιβαλλοντικής αξίας, συνοδεύεται από αλλεπάλληλες προσπάθειες του κράτους να νομοθετήσει και αντίστοιχες προσφυγές των περιοίκων για τις επιπτώσεις του στο φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον της νότιας Πίνδου. Ο ν.3734/2009 αποτελεί τη τελευταία αντίστοιχη προσπάθεια, αγνοώντας ωστόσο τις θέσεις της τοπικής κοινωνίας. Παρακάμπτει την ορθολογική σειρά των επιπέδων σχεδιασμού και ρυθμίζει στοιχεία αστικού σχεδιασμού και οργάνωσης ιδιαίτερων οικιστικών συνόλων με τρόπο αποσπασματικό και χωρίς αναπτυξιακή προοπτική.
Η αποκατάσταση των επιπέδων σχεδιασμού, η συνύπαρξη ενός μεγάλου έργου με τις τοπικές ιδιαιτερότητες σε επίπεδο σχεδιασμού και λειτουργίας, η άμεση συσχέτιση της χωροταξικής κλίμακας με αυτή του αστικού σχεδιασμού και η αναγωγή στην ανθρώπινη κλίμακα ως ένα στοιχείο, που εγγυάται ανάπτυξη και βιωσιμότητα, είναι ορισμένα από τα ζητούμενα της παρούσας εργασίας, στα πλαίσια της οποίας, διατυπώνονται εναλλακτικές προτάσεις για ανασύσταση και ανάδειξη του οικισμού της Μεσοχώρας σε πρότυπο ήπιας βιώσιμης ανάπτυξης.
Λήψεις
Αναφορές
Ελληνόγλωσση
Ανδρικοπούλου Ε., Γιαννακού Α., Καυκαλάς Γ., Πιτσιάβα–Λατινοπούλου Μ. (2007) Πόλη και πολεοδομικές πρακτικές για τη βιώσιμη αστική ανάπτυξη, Αθήνα: Κριτική.
Γκάρτζος Κ. (2004) "Η εξέλιξη της χωροταξικής πολιτικής στην Ελλάδα και η περίπτωση της Χαλκιδικής", στο: ΕΜΠ – Σχολή Αρχιτεκτόνων, Π.Θ. – Τμ. ΜΧΠΠΑ, Σ.Ε.Π.Ο.Χ., Πόλη και Χώρος από τον 20ό στον 21ο αιώνα. Τιμητικός τόμος για τον καθηγητή Α.Ι. Αραβαντινό, Αθήνα: Μέμφις.
Δρόσος Β.Κ., Λιάμπας Α., Γιοβαννόπουλος Ρ., Σταματίου Χ., Φαρμάκης Δ. (2009) "Περιβαλλοντικός χωροταξικός σχεδιασμός για βιώσιμη και αειφορική ανάπτυξη ορεινού χώρου", στο: στο: Πρακτικά 2ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Πολεοδομίας, χωροταξίας και περιφερειακής ανάπτυξης, Τμ. ΜΧΠΠΑ Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Βόλος: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Θεσσαλίας, τόμος ΙΙΙ, 1317.
Ισπικούδης Ι, Χατζηστάθης Θ., Κοπούκη – Παπαθανασίου Α. (2005) "Αποκατάσταση του τοπίου σε ένα μεταλλευτικό χώρο με έμφαση στο μεταλλείο λευκόλιθου Γερακινής Χαλκιδικής", στο: Πρακτικά Συνεδρίου Αρχιτεκτονική Τοπίου: Εκπαίδευση, έρευνα, εφαρμοσμένο έργο, Θεσσαλονίκη: Ζήτη, τόμος ΙΙΙ: 107.
Καραμάνου Ζ., Ροδολάκης Ν. (2005), "Προστασία περιβάλλοντος και βιώσιμη ανάπτυξη παραποτάμιων περιοχών στην Κρήτη", στο: Πρακτικά Συνεδρίου Αρχιτεκτονική Τοπίου: Εκπαίδευση, έρευνα, εφαρμοσμένο έργο, Θεσσαλονίκη: Ζήτη, τόμος ΙV: 88.
Κότιος Ά., Κουτουλάκης Μ., Πλαγεράς Π., Γαλανός Γ., Σαράτσης Γ. (2009) "Τουριστική ανάπτυξη και διαχείριση υδάτινων πόρων", στο: Πρακτικά 2ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Πολεοδομίας, χωροταξίας και περιφερειακής ανάπτυξης, Τμ. ΜΧΠΠΑ Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Βόλος: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Θεσσαλίας, τόμος ΙΙ, 1017.
Κότιος Ά., Σαράτσης Γ., Κουτουλάκης Μ. (2009) "Χωρικός αναπτυξιακός σχεδιασμός στην Ελλάδα", στο: Πρακτικά 2ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Πολεοδομίας, χωροταξίας και περιφερειακής ανάπτυξης, Τμ. ΜΧΠΠΑ Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Βόλος: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Θεσσαλίας, τόμος Ι, 343.
Κουσιδώνης Χρ. (2009) "Η ρητορεία για την παραγωγή του χώρου στην Ελλάδα και η γοητεία του υπερκείμενου σχεδιασμού", στο: Συλλογικός τόμος Τμ. ΜΧΠΠΑ Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, 25 κείμενα για το σχεδιασμό και την ανάπτυξη του χώρου, Συλλογικός τόμος Τμ. ΜΧΠΠΑ Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Βόλος: Πανεπιστημιακές εκδόσεις Θεσσαλίας, 195.
Μέλισσας Δ. (2010) Οι χρήσεις γης, το γενικό πολεοδομικό σχέδιο και η ζώνη οικιστικού ελέγχου, Β’ Έκδοση, Αθήνα: Σάκκουλα.
Νομικός Μ. (1997) Αποκατάσταση – επανάχρηση ιστορικών κτιρίων και συνόλων: Μεθοδολογία – Εφαρμογές, Θεσσαλονίκη: Γιαχούδη–Γιαπούλη.
Παναγιωτόπουλος Ν. (2005), "Διαχείριση υδάτινων πόρων και αρχιτεκτονική τοπίου", στο: Πρακτικά Συνεδρίου Αρχιτεκτονική Τοπίου: Εκπαίδευση, έρευνα, εφαρμοσμένο έργο, Θεσσαλονίκη: Ζήτη, τόμος ΙV: 62.
Παυλουδάκης Φρ., Σιδηρόπουλος Κ. (2005) "Επιπτώσεις στην αισθητική του τοπίου από τη διάνοιξη επιφανειακών ορυχείων λιγνίτη – προβλήματα και δυνατότητες παρέμβασης", στο: Πρακτικά Συνεδρίου Αρχιτεκτονική Τοπίου: Εκπαίδευση, έρευνα, εφαρμοσμένο έργο, Θεσσαλονίκη: Ζήτη, τόμος ΙΙΙ, 89.
Σαπουνάκης Ά. (2009) "Διαχείριση τοπίου μικρού υδροηλεκτρικού έργου στον Αλιάκμονα", στο: Συλλογικός τόμος Τμ. ΜΧΠΠΑ Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, 25 κείμενα για το σχεδιασμό και την ανάπτυξη του χώρου, Συλλογικός τόμος Τμ. ΜΧΠΠΑ Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Βόλος: Πανεπιστημιακές εκδόσεις Θεσσαλίας: 167.
Τσιγκλιφύση Α.Θ., Χριστοπούλου Ο.Γ. (2009) "Συγκριτική ανάλυση της πολιτικής σε Ελλάδα και Αυστρία σχετικά με τις ορεινές περιοχές", στο: Πρακτικά 2ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Πολεοδομίας, χωροταξίας και περιφερειακής ανάπτυξης, Τμ. ΜΧΠΠΑ Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Βόλος: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Θεσσαλίας, τόμος ΙΙΙ, 1271.
Φύλλο Εφημερίδας Κυβέρνησης (ΦΕΚ) 1484B’/10-10-2003, Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης της Περιφέρειας Θεσσαλίας
Φύλλο Εφημερίδας Κυβέρνησης (ΦΕΚ) 8/28-1-2009 (ν.3734/2009), "Περί προώθησης της συμπαραγωγής δύο ή περισσότερων μορφών ενέργειας και ρύθμισης ζητημάτων σχετικών με το Υδροηλεκτρικό Έργο Μεσοχώρας".
Φιλίππου Π., Θεοχαρόπουλος Δ., Ματθόπουλος Δ. (2009), "Χωροταξικός σχεδιασμός και ορεινές περιοχές", στο: Πρακτικά 2ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Πολεοδομίας, χωροταξίας και περιφερειακής ανάπτυξης, Τμ. ΜΧΠΠΑ Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Βόλος: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Θεσσαλίας, τόμος ΙΙΙ, 1327.
Διαδίκτυο
Ιστοσελίδα Μεσοχώρας Τρικάλων: http://www.mesochoranet.gr/
Ιστοσελίδα Δήμου Τρικκαίων, "Αχελώου Ρους": http://www.trikalacity.gr/node/13397
Εφημερίδα Ελευθεροτυπία (11 Απριλίου 2005) "80 χρόνια ... φιλολογία και 20 χρόνια έργα με ρυθμούς χελώνας". Διαθέσιμο από: http://archive.enet.gr/online/ online_text?c=112&id=46501616.
Εφημερίδα Ελευθεροτυπία (12 Απριλίου 2005) "Εκτροπή Αχελώου: Τα δισ. που πήρε ο ποταμός". Διαθέσιμο από: http://archive.enet.gr/online/ online_text?c=112&id=61356624.
