Αστική ταυτότητα και δομημένο περιβάλλον: αναζητώντας τη συμβολή του πολεοδομικού σχεδιασμού

Résumé

Το παρόν άρθρο επιδιώκει να συσχετίσει την αστική ταυτότητα και τις επιμέρους συνιστώσες της με τις πολεοδομικές πρακτικές και παρεμβάσεις στον αστικό ιστό μέσα από παραδείγματα αστικών περιοχών ανά τον κόσμο. Ο όρος «αστική ταυτότητα» έχει γίνει ιδιαίτερα δημοφιλής τα τελευταία χρόνια, και  χρησιμοποιείται στη βιβλιογραφία περισσότερο ως «σύνδεση με έναν τόπο». Κάθε πόλη έχει μία μοναδική ταυτότητα η οποία γίνεται αντιληπτή μέσα από εικόνες και μνήμες, είτε αρνητικές είτε θετικές. Για αυτόν το λόγο κεντρική έννοια στο θεωρητικό πλαίσιο της ταυτότητας αποτελεί η μοναδικότητα, ενώ εξίσου σημαντικές είναι και οι έννοιες της συνέχειας, του νοήματος και της εμπειρίας. Παράλληλα όμως, η αστική ταυτότητα θα μπορούσε να οριστεί ως «ταυτότητα τόπου»,  «χαρακτήρας ενός τόπου», «εικόνα ενός τόπου», «αίσθηση του τόπου» και «πνευματικότητα του τόπου», εκφράζοντας την ιδιαιτερότητα αυτού. Ένα παράδειγμα αποτελούν τα ιστορικά αστικά κέντρα, τα οποία παίζουν σημαντικό ρόλο στην ενίσχυση της ταυτότητας του τόπου, της μνήμης και του ανήκειν, ενώ τείνουν να ενισχύουν την αστική ταυτότητα για ολόκληρη την πόλη. Η μελέτη της αστικής ταυτότητας συσχετίζεται επίσης έντονα με τις παρεμβάσεις που λαμβάνουν χώρα στον αστικό ιστό, είτε πρόκειται για μεμονωμένες πολεοδομικές παρεμβάσεις σε σημεία ενδιαφέροντος (π.χ. αναδιαμόρφωση αστικών δημόσιων χώρων) είτε για εφαρμογή ολοκληρωμένων πολιτικών και εργαλείων του πολεοδομικού σχεδιασμού.