Ερωτήματα για την παιδική προσφυγική λογοτεχνία

Abstract

Εστιάζουμε σε αξιόλογα και αρκετά απαιτητικά κείμενα από την πρόσφατη παραγωγή παιδικής προσφυγικής λογοτεχνίας, τα οποία επιχειρούν να ευαισθητοποιήσουν το ελληνικό κοινό (κυρίως το παιδικό αλλά όχι μόνο) υπέρ της υπόθεσης των ασυνόδευτων παιδιών προσφύγων που έχουν καταφύγει στην Ελλάδα. Για τον σκοπό αυτό, κατασκευάζουν μικρούς λογοτεχνικούς ήρωες, που αναπαριστούν και ταυτόχρονα εκπροσωπούν τα παιδιά πρόσφυγες, ενώ παράλληλα επιστρατεύουν οικείους λογοτεχνικούς τρόπους, όπως την περιπέτεια και το μελόδραμα, αλλά και πολιτισμικά σύμβολα και αξίες συνυφασμένες με τον ευρωπαϊκό ανθρωπισμό. Ο τρόπος, ακριβώς, με τον οποίο μετασχηματίζεται η πραγματικότητα του προσφυγικού προβλήματος σε λογοτεχνία, η σχέση της αισθητικής με την ιδεολογία στα κείμενα αυτά, είναι το κεντρικό θέμα της παρούσας εργασίας, και το συμπέρασμα της εργασίας είναι ότι τα υπό μελέτη κείμενα είναι κατάλληλα, όχι μόνο για να εξοικειώσουν τους αναγνώστες τους με το προσφυγικό πρόβλημα, αλλά και για να τους εκπαιδεύσουν ως αναγνώστες λογοτεχνίας. Ωστόσο, τυπικά, η παιδική προσφυγική λογοτεχνία εστιάζει στην προσφυγική εμπειρία και δεν επιχειρεί την παραγωγή γνώσης αναφορικά με τους διαφορετικούς πολιτισμούς, από τους οποίους προέρχονται τα παιδιά πρόσφυγες που διαμένουν στην Ελλάδα σήμερα. Κατά συνέπεια, τα βιβλία αυτά είναι καλύτερα να διαβάζονται παράλληλα και με άλλα λογοτεχνικά βιβλία, βιβλία γνώσεων, μαρτυρίας, και γενικά στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων της σχολικής τάξης, όπως είναι τα βιωματικά εργαστήρια, το θεατρικό παιχνίδι, η ζωγραφική, η μουσική, η καλλιτεχνική δημιουργία.