Παραμύθι και Δημιουργικότητα του παιδιού

Abstract

Στα χρόνια μας ολοένα και περισσότερο αναγνωρίζεται η ανάγκη της διδασκαλίας του παραμυθιού στην προσχολική και πρωτοσχολική εκπαίδευση. Έχει πλέον αποδειχθεί και κατανοηθεί η επίδρασή του, εκτός από τον γνωστικό τομέα, ιδιαίτερα στη συναισθηματική και κοινωνική ανάπτυξη των παιδιών, καθώς και στην ανάπτυξη της δημιουργικής και της κριτικής σκέψης τους.
Οι έρευνες σχετικά με την ανάπτυξη της δημιουργικότητας στα παιδιά έχουν δείξει την κρισιμότητα της νηπιακής και της σχολικής ηλικίας, που λέγεται και «ηλικία του παραμυθιού». Τα μικρά παιδιά δεν έχουν συναισθηματικούς περιορισμούς που να τα οδηγούν στην επιδίωξη μίας και μόνο ερμηνείας της πραγματικότητας και δεν ενοχλούνται από τις ασυνέπειες, τις αποκλίσεις, τις συμβάσεις ή την έλλειψη αληθοφάνειας που χαρακτηρίζουν τα παραμύθια.
Εξίσου καθοριστικό έχει κριθεί βέβαια και το ευρύτερο πολιτισμικό περιβάλλον, το οποίο πρέπει να ευνοεί και να ενισχύει τη δημιουργική δραστηριότητα. Ειδικότερα, στο σχολικό πλαίσιο, όπου λαμβάνει χώρα η εκπαίδευση και η διαμόρφωση του χαρακτήρα, η αγωγή της δημιουργικότητας θα πρέπει να είναι ο πυρήνας και το σημείο αναφοράς της όλης προσπάθειας και όχι μόνο ή απλά ένα αντίρροπο ή ένα συμπλήρωμα της ακαδημαϊκής μάθησης.
Το λαϊκό παραμύθι είναι ένα από τα πιο κατάλληλα μέσα για την ανάπτυξη της δημιουργικότητας των παιδιών. Αυτό συμβαίνει γιατί βρίθει από φανταστικές εικόνες και σύμβολα, παραβολές και μεταφορές, που του προσδίδουν μεγάλη παιδαγωγική και μορφωτική αξία, αλλά και γιατί διαθέτει μιαν εξίσου σημαντική ψυχολογική λειτουργία, μέσα από τους μηχανισμούς ταύτισης των παιδιών με τους κεντρικούς ήρωες.
Στη μελέτη αυτή επιχειρείται να προσδιορισθεί η σημασία του παραμυθιού για την ανάπτυξη της δημιουργικότητας των παιδιών. Ειδικότερα, εξετάζεται το παραμύθι ως έναυσμα εμψύχωσης πολλών τεχνικών επινόησης, παιχνιδιού και δημιουργικής φαντασίας, αλλά και ως βάση για να οικοδομούνται καινούργια μοντέλα διαπροσωπικών σχέσεων και ως μέσο διαφοροποίησης της εκπαιδευτικής πρακτικής (μεθοδολογίας). Επίσης, αναλύεται ο ρόλος του παραμυθιού στην ανάπτυξη της φιλαναγνωσίας, στη μύηση στον κόσμο των ενηλίκων, στην ψυχική εκτόνωση, στην κοινωνική συμμετοχή, στην ατομική δραστηριοποίηση, στη δημιουργική έκφραση και στην κατανόηση του κόσμου.