Διεικονικές και διαφηγηματικές αναπλάσεις της Ιστορίας: Η παιδαγωγική διαμεσολάβηση στο έργο της Σοφίας Ζαραμπούκα, «1821 Επανάσταση»

Abstract

Στην εργασία  αναπτύσσεται μια πρόταση ανάγνωσης του εικονοκειμένου της Σοφίας Ζαραμπούκα, 1821 Επανάσταση.  Εφαρμόζονται στοιχεία από τη Θεωρία της Λογοτεχνίας και του εικονοκειμένου, αλλά και από την ιστορική  προσέγγιση. Ανιχνεύονται οι έξι τεχνικές που  συγκροτούν την παιδαγωγική διαμεσολάβηση της δημιουργού και ταυτόχρονα υπηρετούν την πρόδηλη ιστορικότητα του έργου, παραμένοντας φανερές, ως ιδιότητές του. Οι τεχνικές αυτές είναι οι παρακάτω:  

1. Η Επικαιροποίηση (Actualisation): Η εκβολή της ιστορικότητας στο  σήμερα, ή και στο πλησιέστερο παρελθόν,  και η υποβολή  ενός αφυπνιστικού παιχνιδιού πρόσληψης.
2. Η Διεικονικότητα (Intervisualisation): Η άντληση από το κοινό συλλογικό φαντασιακό διαφορετικών οπτικών παραστάσεων, καθώς και η ενσυνείδητη ανάπλαση και ανασύνθεσή τους (ευρεία διεικονικότητα). Η εμφανής αναφορά σε συγκεκριμένο έργο ή πηγή, καθώς και η οικειοποίηση και αναπαραγωγή της  (ειδική διεικονικότητα).
3. Η Διαφηγηματικότητα (Internarrativité): Η άντληση από το συλλογικό φαντασιακό αντικρουόμενων αφηγήσεων, επιστημονικών, λογοτεχνικών, ή θεατρικών και η ασύνειδη και αυθόρμητη αξιοποίησή τους, με τρόπο ώστε η προέλευσή τους να είναι δυσδιάκριτη.
4. Η Θεατρικότητα (Théâtralité): Η σκηνογραφική και ενδυματολογική απόδοση μιας εποχής και, ταυτόχρονα η, μέσω αυτής, εικονοποίηση (ή άλλη οπτική απόδοση) του γενικότερου κλίματος και των αφηρημένων εννοιών που συνδέονται με αυτή .

5.^.Η Κινηματογραφική χρήση (Usage cinématographique): Η μετακίνηση της εστίασης  (μακριά –κοντά) στις διαφορετικές εικονογραφημένες σελίδες  και, συχνά, η προσήλωση  σε επιμέρους λεπτομέρειες, η προβολή των οποίων έχει αποκαλυπτική σημασία.

1. Η Διαδραστικότητα εικόνας-κειμένου (Interactivité): Η σχέση αντιστροφής και ανταλλαγής αυτών των δυο αλληλοσυμπληρωματικών στοιχείων, σύμφωνα με την οποία, η εικόνα αποκτά αφηγηματικότητα εμπεριέχοντας κειμενικά στοιχεία, ενώ το κείμενο εικονοποιείται.

Επί πλέον, το έργο χαρακτηρίζεται ως μεταμφιεσμένη Ιστορία της σύγχρονης ελληνικής τέχνης, γιατί, με ανεξίθρησκο εκλεκτικισμό, αφομοιώνει στοιχεία από διαφορετικές εποχές και ετερόκλιτα ρεύματα, ακόμα και από διαφορετικές καλλιτεχνικές εκφάνσεις (δραματουργία, σκηνογραφία, ζωγραφική, αρχιτεκτονική, γλυπτική) εγκαινιάζοντας ένα εντελώς ξεχωριστό καλλιτεχνικό ιδίωμα. Συχνά, η παιδαγωγική διαμεσολάβηση της Ζαραμπούκα παίρνει τη μορφή της διευκόλυνσης. Όπως έχει  δηλώσει, θέλησε «να απλοποιήσει τα πράγματα», ώστε να είναι προσιτά και σε αναγνώστες που, όπως και η ίδια παλαιότερα, έχουν διαγνωστεί  ως «παιδιά με δυσλεξία»!