Λογική και ιστορική διάσταση των μαρξιστικών θεωριών σικονομικής κρίσης: Κριτική προσέγγιση

Abstract

Στο άρθρο αυτό επιχειρείται μια κριτική προσέγγιση των τριών βασικών εκδοχών της μαρξιστικής θεωρίας των οικονομικών κρίσεων από μεθοδολογικής πλευράς και διατυπώνεται η άποψη ότι όλες τους πάσχουν από μια κοινή μεθοδολογική ανεπάρκεια: προσπαθούν να εντοπίσουν τη μια και μοναδική «εγγενή αντίφαση» που ευθύνεται για την αποσταθεροποίηση του οικονομικού συστήματος και να την αναγάγουν σε γενικό νόμο κίνησης της καπιταλιστικής συσσώρευσης. Ωστόσο, δεν υπάρχει μία και μοναδική εγγενής αντίφαση ικανή να δημιουργεί συνθήκες οικονομικής κρίσης παντού και πάντοτε. Κάθε ευδιάκριτη ιστορική περίοδος καπιταλιστικής συσσώρευσης χαρακτηρίζεται από διαφορετική και ιδιαίτερη αντίφαση. Η κριτική αυτή δε σημαίνει ότι οι υπό εξέταση θεωρίες είναι λανθασμένες αυτές καθεαυτές. Απλώς, είναι λανθασμένη η τάση τους να αναχθούν σε γενι
κές θεωρίες οικονομικής κρίσης καθολικής ισχύος, ικανές να ερμηνεύσουν όλες τις κρίσεις που γνώρισε ή θα γνωρίσει το καπιταλιστικό σύστημα.