Αγόρια στα οδοφράγματα: ο Γαβριάς των Αθλίων του Β. Ουγκό ως γενναίος ήρωας για παιδιά και νέους

Περίληψη

Η κλασική λογοτεχνία έχει υπάρξει τόπος γέννησης ηρώων-αγοριών που αγαπήθηκαν ανά τις δεκαετίες από τα παιδιά και τους νέους[1]. Αγόρια που φτάνουν στον πυρήνα της Γης μέσω του κρατήρα ενός ηφαιστείου και αγόρια που δεν θέλουν ποτέ να μεγαλώσουν και πολεμούν έναν κακό πειρατή με γάντζο αποτέλεσαν πόλο έλξης για τους ανήλικους αναγνώστες, αποτυπώνοντας ταυτόχρονα τα πρότυπα ηρώων που θεωρούμε ορθό να παράγουμε και αναπαράγουμε γι’ αυτούς. Στο άρθρο αυτό διερευνούμε την αναπαράσταση ενός αγοριού που μάχεται στα οδοφράγματα, του Γαβριά από το μυθιστόρημα Οι Άθλιοι του Βίκτορ Ουγκό, σε δύο σύγχρονες διασκευές του έργου για παιδιά και νέους και εστιάζουμε στον τρόπο με τον οποίο η λογοτεχνία για παιδιά αναπροσαρμόζει κλασικούς χαρακτήρες. Μέσα από το θεωρητικό πλαίσιο του Perry Nodelman για τους τύπους ανδρικών προτύπων/ηρώων στη λογοτεχνία για παιδιά, εξετάζεται ο Γαβριάς ως πρότυπο μοναχικού, γενναίου ήρωα που αμφισβητεί την εξουσία και αναζητούνται πιθανές τροποποιήσεις στον τρόπο που αναπαρίσταται στις δύο σύγχρονες εκδόσεις σε σύγκριση με το γαλλικό πρωτότυπο, οι οποίες να δικαιολογούνται ως ιδεολογικοί προσανατολισμοί που καθορίζουν τις αφηγηματικές επιλογές των διασκευαστών. Η μετατόπιση των κλασικών λογοτεχνικών έργων από την ενήλικη λογοτεχνία στη λογοτεχνία για παιδιά και νέους αναδεικνύει όχι μόνο τη διαχρονικότητα των κλασικών ηρώων, αλλά και την ανάγκη διατήρησης των αξιών που αυτοί πρεσβεύουν στο πλαίσιο της σύγχρονης νεανικής λογοτεχνίας.

[1] Κατά την αναφορά σε πρόσωπα στην παρούσα έρευνα, η χρήση του αρσενικού γένους υιοθετείται κατά σύμβαση και εννοούνται ισότιμα και τα δύο φύλα.