ΚΕΙΜΕΝΑ για την έρευνα, τη θεωρία, την κριτική και τη διδακτική της Παιδικής και Εφηβικής Λογοτεχνίας

Ποιος τρέχει στην Εθνική Πινακοθήκη;

Κουκουρίνου Κατερίνα — Mon, 30 Jun 2025 00:00:00 +0000

ΒΙΒΛΙΟΚΡΙΤΙΚΗ

ΚΟΥΚΟΥΡΙΝΟΥ ΚΑΤΕΡΙΝΑ[1]

«Ποιος τρέχει στην Εθνική Πινακοθήκη;»

Νίκη Κάντζου

Εικονογράφηση: Ναταλία Καπατσούλια

Εκδόσεις: Διάπλαση, 2025

[1] Η Κουκουρίνου Κατερίνα είναι φιλόλογος και συγγραφέας παιδικής και εφηβικής λογοτεχνίας.

ΚΑΛΩΣΟΡΙΣΜΑ

Κανατσούλη Μένη — Mon, 30 Jun 2025 00:00:00 +0000

Αφιέρωμα: «Αγόρια και άνδρες στα βιβλία για παιδιά/εφήβους»

Editorial - Επιμέλεια

Μένη Κανατσούλη

Ομότιμη καθηγήτρια, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

Η μελέτη του ανδρικού φύλου στο πλαίσιο των Σπουδών Φύλου και μάλιστα σε σχέση με τα παιδικά βιβλία είναι σχετικά όψιμη μιας και χρονολογείται ουσιαστικά στο τέλος του προηγούμενου αιώνα. Και πάλι όμως, μετά τον «κλασσικό» συλλογικό τόμο Ways of being male. Representing masculinities in children’s literature and film σε επιμέλεια του John Stephens (2002), έχουμε καιρό να διαβάσουμε μια σύνοψη των νεότερων απόψεων για τα αγόρια και τους άνδρες στην Παιδική Λογοτεχνία. Υπό αυτή την οπτική το αφιέρωμα αυτό με συνολικά 11 άρθρα από 13 συγγραφείς/αρθρογράφους παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον, καθώς και τα νεότερα βιβλία για παιδιά αναδεικνύονται και οι νέες απόψεις μελετητριών και μελετητών αναφορικά με τις αρρενωπότητες αποτυπώνονται.

Αγόρι, κορίτσι: Εννοιολογήσεις ανδρισμού και αποδόμηση της έμφυλης ευταξίας στο παιδικό εικονοβιβλίο

Αγγελάκη Ρόζη- Τριανταφυλλιά — Mon, 30 Jun 2025 00:00:00 +0000

Η συγκρότηση της ατομικής ταυτότητας συνιστά πολύπλοκη και εξελίξιμη διαδικασία που εμπλέκει τον κοινωνικό περίγυρο και εξαρτάται από τις εκάστοτε κοινωνικές κατασκευές. Σύμφωνα με μελετητές σπουδών ανδρισμού, φεμινιστικών, κοινωνιολογικών, queer και μεταμοντερνιστικών θεωριών, κοινωνική κατασκευή αποτελεί και το κοινωνικό φύλο, που κατηγοριοποιεί τα μέλη μιας κοινωνίας σε άνδρες και γυναίκες, υπαγορεύοντας έμφυλες συμπεριφορές και παγιώνοντας έμφυλες ταυτότητες. Η σύγχρονη παιδική λογοτεχνία, ωστόσο, συμβαδίζοντας με τις κοινωνικές εξελίξεις, επιχειρεί διστακτικά μεν αλλά ολοένα και περισσότερο να αποδομήσει τους έμφυλους ορισμούς που θεμελιώνουν τις έμφυλες ταυτότητες, προκειμένου να ενθαρρύνει το ανήλικο κοινό αλλά και τον ενήλικο συναναγνώστη του να σκεφτεί κριτικά αναφορικά με το τι, τελικά, καθιστά «κορίτσι» ένα κορίτσι και τι «αγόρι» ένα αγόρι. Απώτερος σκοπός μιας τέτοιας στροφής εκ μέρους των συγγραφέων, των εικονογράφων και των εκδοτών που αγκαλιάζουν τέτοια εγχειρήματα είναι η παρακίνηση του παιδιού να κατανοήσει και να αποδεχθεί τον εαυτό του και τους άλλους, αγκαλιάζοντας την πολύπλευρη προσωπικότητά του, απεκδυόμενο έμφυλους ορισμούς και πρότυπα. Εν προκειμένω θα εστιάσουμε στην ανδρική ταυτότητα και θα αναλυθεί πώς το, μεταφρασμένο στα ελληνικά, βιβλίο με τίτλο Αγόρι, Κορίτσι της Hélène Druvert (2024, Καπόν) ωθεί τα παιδιά να αντιληφθούν την αρρενωπότητα όχι ως αντιθετική έννοια προς τη θηλυκότητα, αλλά ως έννοια ρευστή και σε σχέση με αυτήν, υπερβαίνοντας κυρίαρχες έμφυλες πολιτισμικές κατασκευές.

Αναπαραστάσεις πατρότητας και αρρενωπότητας: ανάλυση περιεχομένου προτύπων και μοτίβων σε τρία σύγχρονα εικονογραφημένα βιβλία

Αγγελάκη Ρόζη-Τριανταφυλλιά, Καλαϊτζή Χριστίνα — Mon, 30 Jun 2025 00:00:00 +0000

Με αφορμή, από τη μια, το ότι η παιδική λογοτεχνία αποτελεί ισχυρό μέσο που αφενός επικοινωνεί κοινωνικο-πολιτισμικές προσδοκίες, οι οποίες επηρεάζουν τα συστήματα πεποιθήσεων, τις στάσεις και τις συμπεριφορές των παιδιών, αφετέρου δε αποδομεί ή διαιωνίζει στερεοτυπικές αντιλήψεις, και από την άλλη την πολλαπλότητα των νοηματοδοτήσεων και κατασκευών των κοινωνικών φύλων, στο παρόν άρθρο μελετάται ο τρόπος με τον οποίο σύγχρονα εικονογραφημένα βιβλία προβάλλουν το πρότυπο του πατέρα· ποιες αντιλήψεις και, ενδεχομένως, προσδοκίες δημιουργούν −ηθελημένα ή μη− αναφορικά με την αρρενωπότητα και την πατρότητα. Ως πλαίσιο-βάση χρησιμοποιείται η ανάλυση περιεχομένου των αναπαραστάσεων της γονικής ιδιότητας και συγκεκριμένα των αναπαραστάσεων του πατρικού προτύπου σε εικονογραφημένα βιβλία. Ως πρότυπα αρρενωπότητας προκαθορίζονται αυτά του ηγεμονικού, του συνεργικού, του υποτελή, του περιθωριακού και του ήπιου ανδρισμού. Ως πρότυπα πατρότητας και μοτίβα σχέσης πατέρας-γιου τίθενται ο αμέτοχος-απών πατέρας, ο εμπλεκόμενος πατέρας-φροντιστής και ο ενσυναισθητικός πατέρας. Οι λεκτικοί και οπτικοί τρόποι που χρησιμοποιούν οι αφηγήσεις προσεγγίζονται κριτικά ώστε να ερμηνευτούν τα πρότυπα και τα μοτίβα αρρενωπότητας και πατρότητας που είτε ενισχύουν ή αποδομούν τις κυρίαρχες ιδεολογίες και τις κοινωνικές αναπαραστάσεις. Η συζήτηση που προκύπτει από την ανάλυση των λογοτεχνικών έργων αναδεικνύει τη μεταβαλλόμενη κοινωνικά κατασκευή της αρρενωπότητας, που εξελίσσει το πρότυπο της πατρότητας πολλαπλασιάζοντας τις εκφάνσεις του. Το σημαντικότερο εύρημα της παρούσας μελέτης είναι η προοπτική που αυτό το μικρό δείγμα εικονογραφημένων βιβλίων αντικατοπτρίζει, η προοπτική της διεύρυνσης και ποικιλομορφίας που το δυαδικό πρότυπο αρρενωπότητας-πατρότητας μπορεί να πάρει στη σύγχρονη εποχή όπου τα παιδιά −ακόμη− βλέπουν τον κόσμο μέσα από τα νοήματα-παράθυρα που η παιδική λογοτεχνία ανοίγει.

Αντοχή και Ευαισθησία: Ιδεολογικές μετατοπίσεις της ανδρικής ταυτότητας μέσα από σύγχρονα εφηβικά μυθιστορήματα

Γουλής Δημήτρης — Mon, 30 Jun 2025 00:00:00 +0000

Το άρθρο εξετάζει τη συγκρότηση της ανδρικής ταυτότητας στην εφηβική λογοτεχνία μέσα από τρία σύγχρονα έργα: Maggot Moon (2012) της Sally Gardner, Boy 87 (2018) της Ele Fountain και A Monster Calls (2011) του Patrick Ness.[1] Εστιάζοντας στους πρωταγωνιστές τους –Standish, Shif και Connor– αναλύεται ο τρόπος με τον οποίο διαμορφώνεται μια μορφή «αντι-αρρενωπότητας»: ήρωες που δεν επιβάλλονται αλλά αντέχουν, που δεν κραυγάζουν αλλά επιμένουν, που δεν εκθέτουν αλλά εκτίθενται. Με τη βοήθεια θεωρητικών εργαλείων από τις σπουδές φύλου (gender studies) και τις λογοτεχνικές σπουδές (literary studies), υποστηρίζεται ότι τα έργα αυτά της προηγούμενης δεκαετίας προτείνουν νέες μορφές αρρενωπότητας, οι οποίες βασίζονται στην ηθική συνέπεια, την αποδοχή της ευαλωτότητας και την επιμονή στην αλήθεια, ακόμη και σε συνθήκες καταπίεσης. Έτσι, η ευαισθησία και η φροντίδα επανέρχονται ως ισχυρές πολιτισμικές και λογοτεχνικές αξίες για την αναθεώρηση του ανδρικού φύλου στον χώρο της λογοτεχνίας για εφήβους.

[1] Το Maggot Moon και το A Monster Calls έχουν μεταφραστεί και στα ελληνικά. Ωστόσο, η συγκεκριμένη μελέτη βασίζεται στην ανάλυση των πρωτότυπων έργων στην αγγλική γλώσσα.

Σύγχρονες ανδρικές ταυτότητες στην παιδική λογοτεχνία: η περίπτωση του βιβλίου Τα Αγόρια

Καρανικολάου Θεοπούλα (Λίνα) — Mon, 30 Jun 2025 00:00:00 +0000

Κατά τις τελευταίες δεκαετίες, διεθνείς και διαχρονικές έρευνες έχουν αναδείξει την άνιση και στερεοτυπική απεικόνιση των δύο φύλων στην παιδική λογοτεχνία. Όπως έχει φανεί, τα έμφυλα στερεότυπα διαμορφώνουν και αναπαράγουν προκαταλήψεις, οι οποίες διαπερνούν όλες τις πτυχές της καθημερινής ζωής. Η επαναλαμβανόμενη απεικόνιση των παραδοσιακών έμφυλων ρόλων σε μέσα επικοινωνίας, τα οποία λειτουργούν και κοινωνικοποιητικά, ενισχύει την πατριαρχική δομή της κοινωνίας. Η παιδική λογοτεχνία αποτελεί ένα βασικό μέσο μετάδοσης ιδεολογιών και αξιών στο μικρό παιδί, καθώς μέσω των απεικονίσεών της, του παρέχει κοινωνικά αποδεκτά πρότυπα συμπεριφοράς, συμβάλλοντας έτσι στη διαμόρφωση των αντιλήψεων του για τον κόσμο και τον εαυτό του. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, συντελεί μεταξύ άλλων και στην διαμόρφωση της ταυτότητας του φύλου του παιδιού, μιας διαδικασίας που σχετίζεται με την αυτοεικόνα και αυτοεκτίμηση του ατόμου. Παρά το γεγονός ότι ερευνητικά έχει δοθεί μεγαλύτερη βαρύτητα στις αρνητικές επιπτώσεις των έμφυλων στερεοτύπων στη ζωή και τις μετέπειτα επιλογές των κοριτσιών, η ανάπτυξη των ανδρικών σπουδών κατά τις τελευταίες δεκαετίες ανέδειξε ότι οι παραδοσιακοί έμφυλοι ρόλοι μπορεί να είναι εξίσου δυσλειτουργικοί και περιοριστικοί και για τα αγόρια. Μέσα από τέτοιες συνειδητοποιήσεις, η παιδική λογοτεχνία, αναγνωρίζοντας τον κοινωνικοποιητικό της ρόλο, επιχειρεί πιο ισότιμες απεικονίσεις των φύλων, απαλλαγμένες από περιοριστικά κλισέ. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το εικονογραφημένο παιδικό βιβλίο Τα Αγόρια, το οποίο τόσο κειμενικά όσο και εικονογραφικά παρουσιάζει μια ευρεία γκάμα σύγχρονων ανδρικών ταυτοτήτων.

Η εμπειρία του μουσείου στα παιδικά εικονοβιβλία ως πρόκληση για αγόρια και μπαμπάδες

Καρδούλια Καλλιόπη-Ναυσικά, Σηφάκη Ευγενία-Μυρτώ — Mon, 30 Jun 2025 00:00:00 +0000

Οι αναπαραστάσεις των μουσείων στην παιδική λογοτεχνία συνθέτουν ιστορίες συνάντησης των επισκεπτών με τους χώρους των μουσείων και των μουσειακών εκθέσεων και έχουν επομένως εκπαιδευτικό χαρακτήρα. Η παρούσα μελέτη επικεντρώνεται επιλεκτικά σε πολυτροπικά εικονοβιβλία μυθοπλασίας που συνιστούν τέτοιου τύπου αφηγήσεις, τα οποία απευθύνονται σε μικρά παιδιά, αλλά όχι μόνο, και συνδέει τη διερεύνηση του εκπαιδευτικού τους περιεχομένου με τη διερεύνηση των τρόπων με τους οποίους αυτά αναπαράγουν ή αμφισβητούν κοινωνικά μοντέλα αρρενωπότητας στο πλαίσιο του μουσειακού χώρου. Το μουσείο ως σκηνικό αποδεικνύεται γόνιμο για τις αφηγηματικές διαδρομές ηρώων που αμφισβητούν τους κανόνες και αλληλεπιδρούν με την τέχνη ως περιηγητές, μόνοι ή με άλλους. Μάλιστα αυτές συνδέονται διακειμενικά με παραδοσιακά αγορίστικα λογοτεχνικά είδη, όπως η περιπέτεια, αλλά και γενικότερα με ιδεολογικές προκείμενες της δυτικής παράδοσης, που προσδίδουν έμφυλο πρόσημο στις έννοιες του πολιτισμού, της τέχνης, της απόκτησης γνώσης, της δημιουργικότητας, της υποκειμενικότητας. Στα πιο πρόσφατα από τα παραδείγματα η δράση των ηρώων συσχετίζεται και με διαφορετικά μοντέλα οικογένειας και αφορά ειδικότερα τη σχέση πατέρα και γιου.

Ως προς την προσέγγιση των κειμένων, στην εργασία αξιοποιούνται συνδυαστικά στοιχεία από θεωρίες λογοτεχνίας που αναπτύχθηκαν στο ευρύτερο πλαίσιο της σημειωτικής, με την πολιτισμική κριτική και τις σπουδές φύλου.

Αγόρια στα οδοφράγματα: ο Γαβριάς των Αθλίων του Β. Ουγκό ως γενναίος ήρωας για παιδιά και νέους

Κόρκα Νικολέττα, Πολίτης Δημήτριος — Mon, 30 Jun 2025 00:00:00 +0000

Η κλασική λογοτεχνία έχει υπάρξει τόπος γέννησης ηρώων-αγοριών που αγαπήθηκαν ανά τις δεκαετίες από τα παιδιά και τους νέους[1]. Αγόρια που φτάνουν στον πυρήνα της Γης μέσω του κρατήρα ενός ηφαιστείου και αγόρια που δεν θέλουν ποτέ να μεγαλώσουν και πολεμούν έναν κακό πειρατή με γάντζο αποτέλεσαν πόλο έλξης για τους ανήλικους αναγνώστες, αποτυπώνοντας ταυτόχρονα τα πρότυπα ηρώων που θεωρούμε ορθό να παράγουμε και αναπαράγουμε γι’ αυτούς. Στο άρθρο αυτό διερευνούμε την αναπαράσταση ενός αγοριού που μάχεται στα οδοφράγματα, του Γαβριά από το μυθιστόρημα Οι Άθλιοι του Βίκτορ Ουγκό, σε δύο σύγχρονες διασκευές του έργου για παιδιά και νέους και εστιάζουμε στον τρόπο με τον οποίο η λογοτεχνία για παιδιά αναπροσαρμόζει κλασικούς χαρακτήρες. Μέσα από το θεωρητικό πλαίσιο του Perry Nodelman για τους τύπους ανδρικών προτύπων/ηρώων στη λογοτεχνία για παιδιά, εξετάζεται ο Γαβριάς ως πρότυπο μοναχικού, γενναίου ήρωα που αμφισβητεί την εξουσία και αναζητούνται πιθανές τροποποιήσεις στον τρόπο που αναπαρίσταται στις δύο σύγχρονες εκδόσεις σε σύγκριση με το γαλλικό πρωτότυπο, οι οποίες να δικαιολογούνται ως ιδεολογικοί προσανατολισμοί που καθορίζουν τις αφηγηματικές επιλογές των διασκευαστών. Η μετατόπιση των κλασικών λογοτεχνικών έργων από την ενήλικη λογοτεχνία στη λογοτεχνία για παιδιά και νέους αναδεικνύει όχι μόνο τη διαχρονικότητα των κλασικών ηρώων, αλλά και την ανάγκη διατήρησης των αξιών που αυτοί πρεσβεύουν στο πλαίσιο της σύγχρονης νεανικής λογοτεχνίας.

[1] Κατά την αναφορά σε πρόσωπα στην παρούσα έρευνα, η χρήση του αρσενικού γένους υιοθετείται κατά σύμβαση και εννοούνται ισότιμα και τα δύο φύλα.

Μπερδεμένα Αγόρια στη σύγχρονη ελληνική εφηβική λογοτεχνία μεταξύ old age και new age επιταγές: ο ρόλος της οικογένειας στην εκδήλωση παραβατικής συμπεριφοράς και η μουσική ως περικειμενικός δείκτης αλλά και ως μέσο ενδυνάμωσης των εφήβων

Μουλά Ευαγγελία — Mon, 30 Jun 2025 00:00:00 +0000

Το άρθρο εστιάζει στην έννοια της αρρενωπότητας και την εξέλιξή της μέσα από λογοτεχνικές αφηγήσεις που απευθύνονται σε παιδιά και εφήβους. Η αρρενωπότητα εξετάζεται ως μια κοινωνικά κατασκευασμένη έννοια, η οποία μεταβάλλεται ανάλογα με τα ηγεμονικά πρότυπα κάθε εποχής. Οι παραδοσιακές εκδοχές ανδρισμού, όπως περιγράφονται σε κλασικά έργα, συχνά αποτυπώνουν στερεοτυπικές και επιθετικές συμπεριφορές που θεωρούνταν άλλοτε «φυσικές» ή αμετάβλητες. Ωστόσο, το παρόν άρθρο αναδεικνύει τον μετασχηματισμό αυτών των προτύπων προς πιο δημοκρατικές και ισότιμες σχέσεις φύλου. Η παρουσία του νέου μοντέλου «New Age Boy» στην παιδική λογοτεχνία φέρνει μια πιο ευαίσθητη, μη επιθετική μορφή αρρενωπότητας, το «συναισθηματικό αγόρι» (Κανατσούλη, 2008). Αυτή η νέα εκδοχή αγοριού χαρακτηρίζεται από ενδιαφέρον για τις τέχνες, συναισθηματική ευαισθησία και αξίες. Παράλληλα, η λογοτεχνία για νέους δείχνει ότι η οικογενειακή δυσλειτουργία ή η κοινωνική περιθωριοποίηση, αν και αποτελούν εκλυτικούς παράγοντες, δεν οδηγούν αναγκαστικά σε παραβατικότητα, ενώ προβάλλονται ιστορίες αυτοβελτίωσης και εξιλέωσης. Επιπλέον, η μουσική εμφανίζεται ως σημαντικός παράγοντας έκφρασης και ενδυνάμωσης των νέων χαρακτήρων. Οι λογοτεχνικές αφηγήσεις χρησιμοποιούν τη μουσική ως συμβολικό μέσο για την απόδοση της εφηβικής ταυτότητας και των συναισθημάτων. Κάποτε τη χρησιμοποιούν και ως περικειμενικό δείκτη με αφηγηματική βαρύτητα. Συνοψίζοντας θα λέγαμε ότι η λογοτεχνία μπορεί να λειτουργήσει ως όχημα για την προώθηση νέων αντιλήψεων, απελευθερωμένων από έμφυλα στερεότυπα, ενισχύοντας την αυτογνωσία στα νεαρά αγόρια και την ενσυναίσθηση στους νέους αναγνώστες.

Οι πολλαπλές αρρενωπότητες στην ελληνική εφηβική λογοτεχνία

Νικητίδου Ευγενία — Mon, 30 Jun 2025 00:00:00 +0000

Το παρόν άρθρο επικεντρώνεται αποκλειστικά στο ανδρικό φύλο αποσκοπώντας να προβάλει τις τάσεις των τελευταίων ετών (2018-2023). Στο πλαίσιο αυτό, το μικρό δείγμα προσεγγίστηκε με βάση την πλοκή, και συγκεκριμένα τις συγκρούσεις που βιώνουν οι έφηβοι πρωταγωνιστές σε σχέση με τον έρωτα, τις σχέσεις με τους ενήλικες και τους συνομηλίκους, τις αναπαραστάσεις του ανδρισμού και της πολυπλοκότητάς του, τις κοινωνικοπολιτικές τους θέσεις, το περιθώριο, τον ηγεμονικό ανδρισμό και την αναζήτηση της ταυτότητας σε ελληνικά εφηβικά μυθιστορήματα. Σε αντίθεση με την πρώιμη εφηβική λογοτεχνία, όπου τα βιβλία ήταν κυρίως μεταφράσεις, σήμερα παρατηρείται μια σημαντική αύξηση της λογοτεχνικής παραγωγής από Έλληνες και Ελληνίδες συγγραφείς. Έτσι, συναντάμε ήρωες που απομακρύνονται από τις στερεοτυπικά αναμενόμενες στάσεις για το φύλο τους και προτείνουν νέα μοντέλα έμφυλων συμπεριφορών.

O πατρικός χαρακτήρας στα σύγχρονα παιδικά βιβλία

Νικητίδου Καλλιόπη — Mon, 30 Jun 2025 00:00:00 +0000

Η παρούσα εργασία επιχειρεί να αναδείξει τους τρόπους με τους οποίους συγκροτείται και παρουσιάζεται η πατρότητα και οι μορφές της μέσα από σύγχρονα αγγλικά και ελληνικά εικονοβιβλία της τελευταίας τετραετίας (2020-2024). Υπό το πρίσμα αυτό, εξετάσθηκε ο πατέρας κειμενικά αλλά και εικονογραφικά μέσα από τα γνωρίσματά του, τις πράξεις του και, τέλος, τη συμπεριφορά και τις σχέσεις που «κτίζει» με τα παιδιά του. Συγκρίνοντας τις πατρικές μορφές που κυριάρχησαν σε παλαιότερα εικονοβιβλία, παρατηρείται ότι οι σημερινοί συγγραφείς και εικονογράφοι δημιουργούν από κοινού εξελιγμένους και εκμοντερνισμένους πατρικούς χαρακτήρες που επιθυμούν να είναι παρόντες κι άμεσα συμμετέχοντες στο μεγάλωμα και την ανατροφή του παιδιού απολαμβάνοντας, τον χρόνο που περνούν μαζί μέσα από κοινές δράσεις.

Anti-boy-tic : Η αποδόμηση της αρρενωπότητας στην παιδική λογοτεχνία. Μια ερευνητική προσέγγιση

Πολυχρονιάδου Σοφία — Mon, 30 Jun 2025 00:00:00 +0000

Η αρρενωπότητα δεν αποτελεί ένα σταθερό ή βιολογικά προσδιορισμένο χαρακτηριστικό, αλλά ένα κοινωνικό και πολιτισμικό κατασκεύασμα, το οποίο συγκροτείται και αναπαράγεται μέσω καθημερινών πρακτικών, λόγων και θεσμών. Η θεωρία της Raewyn Connell για την ηγεμονική αρρενωπότητα ανέδειξε τη δυναμική φύση των αρρενωποτήτων, καταδεικνύοντας ότι υπάρχουν πολλαπλές και ιεραρχικά οργανωμένες μορφές ανδρισμού, που μεταβάλλονται ιστορικά και κοινωνικά. Η παρούσα εργασία επικεντρώνεται στην κατασκευή της αρρενωπότητας κατά την παιδική ηλικία, με έμφαση στον ρόλο της παιδικής λογοτεχνίας ως μηχανισμού κοινωνικοποίησης και μετάδοσης κυρίαρχων προτύπων. Μέσω της ανάλυσης παιδικών εικονογραφημένων βιβλίων, διερευνάται ο τρόπος με τον οποίο αναπαρίσταται το αγόρι και πώς οι έμφυλοι ρόλοι είτε αναπαράγονται είτε αμφισβητούνται στο πλαίσιο της παιδικής αναγνωστικής εμπειρίας.

Δυο μικροί ιππότες, σκουλήκι αγαπάει σκουλήκι… και άλλες αναπαραστάσεις του ανδρικού φύλου στο σύγχρονο εικονογραφημένο παιδικό βιβλίο

Τσάτσου-Νικολούλη Σοφία — Mon, 30 Jun 2025 00:00:00 +0000

Τα τελευταία χρόνια στο εικονογραφημένο παιδικό βιβλίο σημειώνονται σε διεθνές, κυρίως, επίπεδο σημαντικές αλλαγές ως προς τον τρόπο αναπαράστασης του ανδρικού φύλου. Με την παραδοσιακή αρρενωπότητα να ακολουθεί αργούς, αλλά σταθερούς ρυθμούς φθίνουσας πορείας, ο αρσενικός χαρακτήρας, άνθρωπος, ζώο ή άψυχο αντικείμενο, εμφανίζεται, έχοντας μεγαλύτερη ελευθερία στη συμπεριφορά, στα γούστα και στις επιλογές του. Μέσα από αναφορές σε έρευνες και θεωρίες αναφορικά με την απελευθέρωση των ανδρών από το βιολογικό τους φύλο στο πλαίσιο μιας πιο ελεύθερης ανάγνωσης των αρσενικών χαρακτηριστικών έτσι όπως αποτυπώνονται στο παιδικό εικονογραφημένο βιβλίο γίνεται μια απόπειρα διερεύνησης, αλλά και διεύρυνσης του αναγνωστικού πεδίου του αναγνώστη, παιδιού και ενήλικα. Στο τέλος της εργασίας παρουσιάζονται ενδεικτικά κάποια εικονογραφημένα παιδικά βιβλία, ελληνικά ή μεταφρασμένα, καθώς και κάποιες σκέψεις αξιοποίησης παρόμοιων βιβλίων με σκοπό την ανατροπή των στερεοτύπων αναφορικά με το αρσενικό φύλο στη λογοτεχνία, αλλά και την προώθηση της συμπερίληψης, της ανοχής στη διαφορετικότητα και του ελεύθερου αυτοπροσανατολισμού.