Αειχώρος: Κείμενα Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Ανάπτυξης

Γειτονιά & Airbnb: αναβάθμιση ή αλλοίωση; Η περίπτωση της περιοχής της Ανάληψης στη Θεσσαλονίκη

Ευαγγελία Μαρία Κουβαρά, Αικατερίνη Σαμαρά — Wed, 13 Nov 2024 00:00:00 +0000

Σκοπός της εργασίας αυτής είναι να καταφέρει να αναδείξει και να ερμηνεύσει την διαλεκτική σχέση ανάμεσα στην έννοια της «γειτονιάς» και του φαινομένου της Airbnb, αλλά και το τρόπο με τον οποίο η γειτονιά μεταβάλλεται μέσα στην σύγχρονη πραγματικότητα.

Αρχικά, βασική είναι η μελέτη της ίδια της έννοιας της «γειτονιάς», αλλά και η εκ νέου ερμηνεία της έχοντας ως εργαλεία τις πολυάριθμες αναλύσεις για την κατανόησή της.

Στη συνέχεια, μελετάται ο παγκόσμιος τουρισμός, και συγκεκριμένα μια νέα μορφή τουρισμού, αυτή του «urban tourism» (αστικός τουρισμός). Βασικά χαρακτηριστικά που ασπάζεται είναι η αυθεντικότητα και η εμπειρία, αποτελώντας βασικές αναζητήσεις των επισκεπτών, στους οποίους παρέχεται η δυνατότητα να βιώσουν την πόλη, όπως την βιώνει και ένα ντόπιος.

Και ακριβώς πάνω σε αυτή την δυνατότητα δραστηριοποιείται και η Airbnb. Η Airbnb αποτελεί μια από τις πιο πετυχημένες εταιρίες βραχυχρόνιας μίσθωσης καταλυμάτων δίνοντας τον «τόπο», δηλαδή την ηλεκτρονική πλατφόρμα μέσω του διαδικτύου, στον οποίο οι ταξιδιώτες και οι οικοδεσπότες έρχονται σε επικοινωνία και συναλλάσσονται.

Μέσα από την αναλυτική μελέτη των παραπάνω εννοιών, οδηγούμαστε στην ανάδειξη της σχέσης Airbnb – γειτονιάς και στις αλλαγές που επιφέρει μια δραστηριότητα, όπως η Airbnb στις γειτονιές μια πόλης. Οι αλλαγές αυτές αφορούν κυρίαρχα τους μόνιμους κατοίκους, οι οποίοι βρίσκονται αντιμέτωποι με αυξήσεις ενοικίων και μικρή διαθεσιμότητα κατοικιών προς μακροχρόνια μίσθωση οδηγούμενοι σε εκτοπισμό, ενώ σε άλλες περιπτώσεις βλέπουν την καθημερινότητά τους να αλλάζει, λόγω της αλλαγής του ίδιου του τοπίου της γειτονιάς τους. Οι επισκέπτες αναζητώντας την εμπειρία της τοπικής κοινωνίας και της εντοπιότητας «εισβάλλουν» στις γειτονιές, χωρίς να υπάρχει κάποιος περιορισμός. Έτσι, η γειτονιά χάνει τα ουσιαστικά συστατικά της, όπως οι κάτοικοί της, και πλέον δημιουργείται η γειτονιά-αξιοθέατο.

Καθώς, η συνθήκη αυτή εμφανίζεται με διαφορετικά χαρακτηριστικά από πόλη σε πόλη και από γειτονιά σε γειτονιά, η παρούσα εργασία μελετά μια ειδική περίπτωση στην Ελλάδα και πιο συγκεκριμένα στην περιοχή της Ανάληψης στην Θεσσαλονίκη. Έχοντας ως εργαλεία τις θεωρίες που μελετήθηκαν και την πρωτογενή έρευνα πεδίου στην περιοχή της Ανάληψης, γίνεται μια βαθιά ανάλυση για το πως η Airbnb κατάφερε να επηρεάσει μια γειτονιά της Θεσσαλονίκης, αναδεικνύοντας πτυχές της γειτονιάς-αξιοθέατο.

Υπολογισμός δείκτη περπατησιμότητας για το κέντρο της Λάρισας και ανάδραση προς τον πολεοδομικό σχεδιασμό

Βασιλική Μπέλτσιου — Wed, 13 Nov 2024 00:00:00 +0000

Οι αστικές πιέσεις που δέχονται οι πόλεις σήμερα οδήγησαν στη στροφή προς βιώσιμες λύσεις με στόχο την άμβλυνση αυτών. Μια από αυτές είναι η προώθηση της βιώσιμης αστικής κινητικότητας με έμφαση στις ήπιες και εναλλακτικές μορφές μετακίνησης, όπως η πεζή μετακίνηση και το ποδήλατο. Η παρούσα εργασία επικεντρώνεται στην πεζή μετακίνηση και στον υπολογισμό ενός δείκτη περπατησιμότητας. Παρουσιάζεται αρχικά το θεωρητικό υπόβαθρο της βιώσιμης αστικής κινητικότητας σε συνδυασμό με τις ευρωπαϊκές πολιτικές που την πλαισιώνουν. Αναφέρονται, παραδείγματα εφαρμογής δεικτών περπατησιμότητας, με στόχο την κατανόηση του εύρους χρησιμότητας αυτών σε διάφορους τομείς (κοινωνία, οικονομία, περιβάλλον, υγεία κ.α.). Ακολουθεί η κατασκευή του μεθοδολογικού πλαισίου, με περιοχή εφαρμογής το κέντρο της πόλης του Δήμου Λαρισαίων. Η μεθοδολογία βασίζεται σε πέντε βασικές παραμέτρους τη μίξη χρήσεων γης, την οικιστική πυκνότητα, τη συνδεσιμότητα διαβάσεων πεζών, τη κατάσταση των πεζοδρομίων και τις φιλικές περιοχές προς το πεζό. Έπειτα από την επεξεργασία των παραμέτρων, με τη χρήση του λογισμικού ArcGISPro, εντοπίζονται περιοχές φιλικές ή μη για περπάτημα στο κέντρο της πόλης. Κατά πόσο δηλαδή, τα δίκτυα κίνησης πεζών επιτρέπουν την εύκολη, ασφαλή, γρήγορη και ευχάριστη πρόσβαση των πεζών στο κέντρο της πόλης. Οι δείκτες περπατησιμότητας, μπορούν να αποτελέσουν χρήσιμα εργαλεία και μεθόδους, τα οποία μπορούν να ληφθούν υπόψη κατά τον πολεοδομικό σχεδιασμό, από τους χωροτάκτες πολεοδόμους αλλά και από τους υπεύθυνους λήψης αποφάσεων και χάραξης πολιτικής. Δίνεται η δυνατότητα, μέσω αυτών των χρήσιμων και απαραίτητων εργαλείων, να υπάρχει μια ολιστική προσέγγιση των αστικών συστημάτων που αφορούν ζητήματα κινητικότητας. Απώτερος στόχος του δείκτη είναι να αναδειχθούν τα οφέλη της πεζή μετακίνησης στα αστικά περιβάλλοντα, να γίνει ο εντοπισμός φιλικών και μη περιοχών για περπάτημα και να αναδειχθεί η χρησιμότητα των δεικτών περπατησιμότητας, στον πολεοδομικό σχεδιασμό.

Αστική ταυτότητα και δομημένο περιβάλλον: αναζητώντας τη συμβολή του πολεοδομικού σχεδιασμού

Γεωργία-Άννα Αποστόλου — Wed, 13 Nov 2024 00:00:00 +0000

Το παρόν άρθρο επιδιώκει να συσχετίσει την αστική ταυτότητα και τις επιμέρους συνιστώσες της με τις πολεοδομικές πρακτικές και παρεμβάσεις στον αστικό ιστό μέσα από παραδείγματα αστικών περιοχών ανά τον κόσμο. Ο όρος «αστική ταυτότητα» έχει γίνει ιδιαίτερα δημοφιλής τα τελευταία χρόνια, και χρησιμοποιείται στη βιβλιογραφία περισσότερο ως «σύνδεση με έναν τόπο». Κάθε πόλη έχει μία μοναδική ταυτότητα η οποία γίνεται αντιληπτή μέσα από εικόνες και μνήμες, είτε αρνητικές είτε θετικές. Για αυτόν το λόγο κεντρική έννοια στο θεωρητικό πλαίσιο της ταυτότητας αποτελεί η μοναδικότητα, ενώ εξίσου σημαντικές είναι και οι έννοιες της συνέχειας, του νοήματος και της εμπειρίας. Παράλληλα όμως, η αστική ταυτότητα θα μπορούσε να οριστεί ως «ταυτότητα τόπου», «χαρακτήρας ενός τόπου», «εικόνα ενός τόπου», «αίσθηση του τόπου» και «πνευματικότητα του τόπου», εκφράζοντας την ιδιαιτερότητα αυτού. Ένα παράδειγμα αποτελούν τα ιστορικά αστικά κέντρα, τα οποία παίζουν σημαντικό ρόλο στην ενίσχυση της ταυτότητας του τόπου, της μνήμης και του ανήκειν, ενώ τείνουν να ενισχύουν την αστική ταυτότητα για ολόκληρη την πόλη. Η μελέτη της αστικής ταυτότητας συσχετίζεται επίσης έντονα με τις παρεμβάσεις που λαμβάνουν χώρα στον αστικό ιστό, είτε πρόκειται για μεμονωμένες πολεοδομικές παρεμβάσεις σε σημεία ενδιαφέροντος (π.χ. αναδιαμόρφωση αστικών δημόσιων χώρων) είτε για εφαρμογή ολοκληρωμένων πολιτικών και εργαλείων του πολεοδομικού σχεδιασμού.

Αξιολόγηση της Τρωτότητας και Ενίσχυση της Ανθεκτικότητας του Αστικού Ιστού μέσω Μπλε και Πράσινων Υποδομών: Η Περίπτωση του Πολεοδομικού Συγκροτήματος Θεσσαλονίκης

Θεόδωρος Αλεξανδρίδης, Βασίλειος Λαζαρίδης — Wed, 13 Nov 2024 00:00:00 +0000

Η κλιματική αλλαγή αποτελεί τη μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα τον 21^ο αιώνα. Οι συνέπειές της, γίνονται περισσότερο ορατές στις περιοχές όπου υπάρχει έντονη ανθρώπινη δραστηριότητα. Η συνεχής αστική επέκταση, η κατάληψη ελεύθερης γης για κατοικία και η αυξημένη ενεργειακή κατανάλωση έχουν διαφοροποιήσει το μικροκλίμα των πόλεων. Το Πολεοδομικό Συγκρότημα της Θεσσαλονίκης ως ένα πυκνοδομημένο, παράκτιο αστικό δίκτυο, κρίνεται ευάλωτο σε ακραία καιρικά φαινόμενα κυρίως σε περιπτώσεις υψηλών θερμοκρασιών. Ο διπλός στόχος της παρούσας μελέτης, είναι αρχικά, η ανάπτυξη ενός χωρικού μοντέλου το οποίο θα αξιολογεί την τρωτότητα του Πολεοδομικού Συγκροτήματος Θεσσαλονίκης από κινδύνους που σχετίζονται με το κλίμα και τις υψηλές θερμοκρασίες και σε δεύτερο στάδιο, η ανάπτυξη ενός δικτύου υποδομών βασισμένο στις οικοσυστημικές προσεγγίσεις, που θα συμβάλλει στη μείωση της τρωτότητας. Τα δεδομένα συλλέχθηκαν από το δορυφόρο “Landsat – 8” και από άλλες επιστημονικές πηγές για οπτικοποίηση σε περιβάλλον GIS, εστιάζοντας στο φαινόμενο της αστικής θερμικής νησίδας και των πράσινων υποδομών. Η αξιοποίηση συγκεκριμένων φασματικών δεικτών, σχετικών με τα επίπεδα βλάστησης, κτιριακού αποθέματος, υγρασίας και θερμοκρασίας, οδήγησαν σε χρήσιμα συμπεράσματα και στατιστικές συσχετίσεις, με αποτέλεσμα τον εντοπισμό των ευάλωτων περιοχών λόγω υψηλών θερμοκρασιών. Επιπλέον, μέσα από την ανάλυση των δεικτών πρασίνου του ΠΣΘ, προκύπτουν σοβαρές ανισότητες μεταξύ χωρικών ενοτήτων, γεγονός που αυξάνει το βαθμό ευαλωτότητας συγκεκριμένων περιοχών. Η Διεθνής εμπειρία έχει αποδείξει ότι η εισαγωγή των οικοσυστημικών προσεγγίσεων στον πολεοδομικό σχεδιασμό, έχει την ικανότητα να καταστήσει μια περιοχή πολύ πιο ανθεκτική σε φαινόμενα που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή. Η εισαγωγή των «πράσινων» και «μπλε» υποδομών στον αστικό ιστό έχει πολλαπλά οφέλη, καθώς αφενός μειώνει την τρωτότητα/ευαλωτότητα, αφετέρου συμβάλλει στην αναβάθμιση της ποιότητας ζωής των κατοίκων της πόλης. Λαμβάνοντας υπόψιν τα αποτελέσματα των αναλύσεων αλλά και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του ΠΣΘ, προτείνεται η δημιουργία ενός δικτύου «πράσινων» και «μπλε» υποδομών, ώστε να ενισχυθεί η ανθεκτικότητα της Θεσσαλονίκης μέσω των οικοσυστημικών προσεγγίσεων.

Συγκριτική μελέτη για τη λειτουργία των υπαίθριων δημόσιων αστικών χώρων στις αθηναϊκές γειτονιές

Χαράλαμπος Κυριακίδης — Wed, 13 Nov 2024 00:00:00 +0000

Οι ελληνικές πόλεις, δεχόμενες τις ισχυρές επιπτώσεις της παγκοσμιοποίησης, παρουσιάζουν τάσεις μετασχηματισμού που γίνονται εμφανείς, μεταξύ άλλων, στους δημόσιους χώρους τους. Η παρατήρηση αυτή είναι σημαντική δεδομένης της επιρροής που ασκεί η μορφή των δημόσιων χώρων στο βαθμό επιτυχούς λειτουργίας των πόλεων και στην ποιότητας ζωής των πολιτών. Η παραπάνω άποψη τεκμηριώνεται μέσω της αποδεδειγμένης ικανοποίησης των αναγκών των αστών μέσω των δημόσιων χώρων των πόλεων. Αυτή η συλλογιστική δικαιολογεί τη σημασία της συμπεριφορικής μελέτης για την κατανόηση και τη λειτουργία των δημόσιων χώρων που, με τη σειρά της, αποτελεί το κύριο μέσο ερμηνείας των μετασχηματισμών που καταγράφονται σε αυτούς ή ανάλυσης κατά την άσκηση αστικού σχεδιασμού.

Παρότι η συγκεκριμένη ερευνητική προσέγγιση έχει εδραιωθεί στον ακαδημαϊκό διάλογο, έχοντας τις ρίζες της σε μελέτες των τελευταίων 50 ετών, εντούτοις έχει σημαντικά περιθώρια εξέλιξης, αφού το ερευνητικό πλαίσιο που έχει μέχρι τώρα αναπτυχθεί: (α) δεν καλύπτει τον μεσογειακό και τον ελλαδικό χώρο, (β) δεν εξετάζει δημόσιους χώρους σε γειτονιές παρά μόνο σε αστικά κέντρα, (γ) είναι εστιασμένο σε συγκεκριμένες πτυχές του αστικού χώρου, (δ) τις οποίες προσεγγίζει με υψηλό βαθμό αφαίρεσης και με (ε) έμφαση να δίδεται σε ποιοτική ανάλυση, ενώ (στ) αποφεύγεται η συγκριτική μελέτη για τους διάφορους τύπους δημόσιου χώρου. Στο πλαίσιο αυτό, η συγκεκριμένη ερευνητική εργασία επιχειρεί να καλύψει αυτό το γνωστικό κενό, εστιάζοντας στην συγκριτική μελέτη δύο αστικών συντελεστών (δρόμου και πλατείας) σε γειτονιές της ελληνικής πρωτεύουσας. Πρόκειται για μια εμπειρική μελέτη που στοχεύει στην κατανόηση των αποτελεσμάτων που έχουν οι σχεδιαστικές πρακτικές στη ζωτικότητα των υπαίθριων δημόσιων αστικών χώρων, ένα μέγεθος που ορίζεται σε όρους χρήσης των χώρων από τους κατοίκους τους. Στην πράξη, επιχειρείται η πρόβλεψη της ανθρώπινης έκφρασης σε σχέση με τις σχεδιαστικές ποιότητες των χώρων ώστε να διατυπωθούν κατευθύνσεις για την άσκηση πολιτικών αναπλάσεων στην Αθήνα και σε ελληνικές πόλεις, γενικότερα, αφού στο σύνολό τους εντοπίζονται κοινά χαρακτηριστικά στην κλίμακα της γειτονιάς.

Εισαγωγή

Γεωργία Γεμενετζή, Σπύρος Νιαβής, Αναστασία Τασοπούλου — Wed, 13 Nov 2024 00:00:00 +0000

Δεν υπάρχει